ai là người chinh phục vương quốc vandal và alan

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Bạn đang xem: ai là người chinh phục vương quốc vandal và alan

Vương quốc Vandals và Alans

Tên bạn dạng ngữ

  • Regnum Vandalorum et Alanorum Vandaliric
435 AD–534 AD

Đồng xu đem hình Huneric (477-484) Vandal Kingdom

Đồng xu đem hình Huneric (477-484)

Lãnh thổ Vandal vô thời gian hoàng kim k. 476

Lãnh thổ Vandal vô thời gian hoàng kim k. 476

Tổng quan
Thủ đôHippo Regius 435–439 [1]
Carthage 439[2]–534[3]
Ngôn ngữ thông dụngLatin (spoken by elite and clergy)
Vulgar Latin and African Romance (spoken by common people)
Tiếng Vandal (Cao cấp)
Tiếng Punic (Dân thường)
Tiếng Numidian (Nông thôn)
Tiếng Hy Lạp (dân chúng)
Tôn giáo chínhArianism (cấp cao)
Công giáo Nicene
sau đó Công giáo Chalcedon
Chính trị
Chính phủChế chừng quân chủ
Vua xứ Vandal 

• 435–477

Genseric

• 477–484

Huneric

• 484-496

Gunthamund

• 496-523

Thrasamund

• 523-530

Hilderic

• 530–534

Gelimer
Lịch sử 

• Người Vandal được trao vùng Mauretania và Numidia

435 AD

• Bị cướp vì chưng Đế quốc Đông La Mã

534 AD
Tiền thân Kế tục
Africa (Roman province)
Người Vandal
Sicilia (Roman province)
Praetorian prefecture of Africa
Hiện ni là một trong phần của Algeria
 France
 Italy
 Malta
 Spain
 Tunisia


Vương quốc Vandal (tiếng Latinh: Regnum Vandalum) hoặc Vương quốc Vandal và Alan (tiếng Latinh: Regnum Vandalorum et Alanorum) là một trong quốc gia được xây dựng vì chưng người Vandal bên dưới thời vua Gaiseric ở Bắc Phi and the Địa Trung Hải từ thời điểm năm 435 cho tới năm 534. Vương quốc được xây dựng kể từ những trở thành thị được ấn định cư vì chưng người Vandal bên trên những chống bên trên Numidia và Mauretania và không ngừng mở rộng từng vùng Bắc Phi tiếp sau đó là vùng Địa Trung Hải. Vương quốc bị xâm cướp vì chưng Đế quốc Đông La Mã vì chưng nhà vua Justinian I.

Xem thêm: Kinh Nghiệm Chơi Game Slot Đoạt Bảo iwin – Nổ Hũ 49M

Vương quốc ở Bắc Phi[sửa | sửa mã nguồn]

Thành lập[sửa | sửa mã nguồn]

Người Vandal vẫn theo đuổi vị vua mới mẻ của mình, Genseric (cũng được nghe biết là Geiseric) vượt lên trước biển cả cho tới châu Phi vô năm 429.[4] Mặc mặc dù con số của mình là ko rõ ràng và đang được ở trong tầm thảo luận của một vài căn nhà sử học tập, tuy nhiên dựa vào sự xác minh của Procopius, thì người Vandal và Alan có tầm khoảng 80000 Lúc bọn họ dịch chuyển cho tới Bắc Phi,[5] Peter Heather dự trù rằng bọn họ rất có thể thể hiện mặt trận một đội nhóm quân khoảng tầm 15.000-20.000 người[6]. Theo Procopius, người Vandal cho tới châu Phi theo đuổi đòi hỏi của Bonifacius, người tóm quyền lãnh đạo quân sự chiến lược ở chống này.[7] Tuy nhiên, và đã được khuyến nghị rằng người Vandal thiên di sang trọng châu Phi nhằm dò thám tìm tòi điểm ấn định cư an toàn; bọn họ đã trở nên tiến công vì chưng một đội nhóm quân La Mã vô năm 422 và dường như không thành công xuất sắc trong những việc thỏa thuận một hiệp ước với bọn họ. Tiếp tục tiến thủ quân về phía nhộn nhịp dọc từ bờ biển cả, người Vandal vẫn vây hãm TP.HCM Hippo Regius vô năm 430.[4] Tại bên phía trong, thánh Augustine và những linh mục của ông lại đang tiếp tục nguyện cầu một sự giải vây mang đến TP.HCM nhằm bay ngoài những kẻ xâm lăng, vì như thế bọn họ trọn vẹn hiểu ra rằng sự thất thủ của TP.HCM tiếp tục báo hiệu sự cải đạo hoặc chết choc mang đến nhiều tín đồ gia dụng Kitô giáo La Mã. Ngày 28 mon 8 năm 430, phụ thân mon sau khoản thời gian chính thức cuộc vây hãm, Thánh Augustine (lúc này vẫn 75 tuổi)qua đời,[8] có lẽ rằng vì như thế đói hoặc mệt mỏi, và vì như thế những cánh đồng tiểu mạch phía bên ngoài TP.HCM đang được vô biểu hiện bị bỏ phí và ko được thu hoạch. Sau 14 mon bao vây, TP.HCM sau cùng cũng thất thủ.

Hòa bình và đã được lập lại trong số những người La Mã và người Vandal vô năm 435 trải qua một hiệp ước được chấp nhận người Vandal trấn áp chống ven bờ biển của Numidia. Geiseric tiếp sau đó vẫn đánh tan hiệp ước vô năm 439 Lúc ông xâm cướp tỉnh châu Phi của La Mã và tổ chức bao vây Carthage [9] Thành phố này đã trở nên cướp tuy nhiên ko cần phải có giao đấu, người Vandal tiến thủ vô TP.HCM trong lúc đa số người dân đang được theo đuổi dõi những cuộc đua bên trên ngôi trường đua ngựa. Genseric biến đổi nó trở thành đế kinh của ông, và tự động phong bản thân là vua của những người Vandal và Alan. Tiếp tục đoạt được Sicilia, Sardegna, Corse và quần hòn đảo Balearic, ông vẫn xây đắp quốc gia của tớ trở thành một vương quốc mạnh mẽ.

Khi người Vandal đánh úp Sicilia vô năm 440, đế quốc Tây La Mã thời điểm hiện nay đang được nên bận tâm với trận đánh giành giật ở Gaul và ko thể phản công lại. Theodosius II, nhà vua của Đế quốc Đông La Mã, tiếp sau đó cử một đội nhóm quân viễn chỉnh nhằm ứng phó với những người Vandals vô năm 441, tuy vậy nó chỉ tiến thủ xa thẳm đến tới Sicilia. Đế quốc Tây La Mã bên dưới thời Valentinian III đã ký kết kết một hiệp ước tự do với những người Vandal vô năm 442[10] Theo hiệp ước này, người Vandals sẽ có được Byzacena, Tripolitania, một trong những phần của Numidia, và xác nhận sự trấn áp của mình so với hành tỉnh châu Phi.[11]

Cướp phá huỷ trở thành Roma[sửa | sửa mã nguồn]

Trong 35 năm tiếp theo cho tới, với cùng một hạm team hùng hậu, Genseric vẫn cướp phá huỷ bờ biển cả của Đế quốc Tây và Đông La Mã. Tuy nhiên, sau khoản thời gian vua người Hung là Attila bị tiêu diệt, người La Mã vẫn rất có thể xoay sang trọng ứng phó với những người Vandals, Lúc bọn họ đang được sở hữu một vài vùng khu đất phong phú nhất của Đế quốc La Mã xưa.

Để buộc người Vandals nên thần phục đế quốc, Valentinianus III vẫn hứa hít đàn bà của ông với nam nhi của Genseric. Tuy nhiên, trước lúc hiệp ước này rất có thể được tiến hành, chủ yếu trị một đợt nữa lại đóng góp một trong những phần cần thiết trong số sai lầm đáng tiếc ngớ ngẩn của La Mã. Petronius Maximus, một kẻ cướp ngôi, vẫn giết thịt bị tiêu diệt Valentinianus III, vô một nỗ lực nhằm trấn áp đế chế. Những nỗ lực nước ngoài uỷ thác thân ái nhì phe đã trở nên đánh tan, và vô năm 455 với cùng một lá thư của Hoàng hậu Licinia Eudoxia, cầu xin xỏ nam nhi của Genseric cho tới giải cứu vãn bà, người Vandal vẫn xâm lăng trở thành Roma, cùng theo với Hoàng hậu Licinia Eudoxia và nhì người đàn bà Eudocia và Placidia.

Nhà chép biên niên sử Prosper xứ Aquitaine[12] đem ghi nhận có một không hai vô thế kỷ 5 rằng vào trong ngày 2 mon 6 năm 455, Giáo hoàng Lêô I vẫn tiếp đón Genseric và thỉnh cầu ông tao ko nhóm phá huỷ TP.HCM và khiến cho chết người mang đến quần chúng, và hãy thỏa mãn nhu cầu với của tớ cướp được. Người tao hoài nghi về sự việc tác động của Giáo hoàng cứu vãn vắng tanh cả trở thành Roma. Người Vandals rời trở thành với vô số chiến lợi phẩm. Eudoxia và đàn bà bà là Eudocia được mang đến Bắc Phi.[11]

Sự củng cố[sửa | sửa mã nguồn]

Như là một trong thành quả của hành vi cướp phá huỷ trở thành Rome và tổ chức những hoạt động và sinh hoạt hải tặc ở Địa Trung Hải, đế chế La Mã vẫn triệu tập vô việc xài khử quốc gia Vandal. Cả nhì nửa phía Tây (năm 460) và Đông (468) của đế chế đều vẫn phái hạm team tiến thủ tấn công người Vandal. Người Vandal vẫn tấn công sở hữu được hạm team Tây La mã, và phá huỷ diệt toàn cỗ hạm team Đông La Mã trải qua việc dùng thuyền lửa[10] Tiếp sau cuộc tiến công này, Vandals vẫn nỗ lực xâm lăng vô Peloponnese, tuy nhiên bọn họ đã trở nên tấn công nhảy quay về vì chưng người Maniot bên trên Kenipolis với tổn thất áp lực.[13] Để trả oán, người Vandal bắt 500 con cái tin yêu ở Zakynthos,chặt bọn họ đi ra trở thành từng miếng và ném những miếng bại xuống biển cả bên trên đàng trở lại Carthage [13] Trong trong thời hạn 470, người La Mã vẫn kể từ quăng quật quyết sách tổ chức trận đánh ngăn chặn người Vandal của mình. Vị tướng tá phía Tây là Ricimer vẫn đạt được một hiệp ước với những người Vandal,[10] và vô năm 476 Genseric vẫn rất có thể đã ký kết kết một nền "hòa bình vĩnh viễn" với Constantinopolis. Từ năm 477 trở cút, người Vandal vẫn phát hành chi phí đúc riêng rẽ của mình.

Mặc mặc dù người Vandal vẫn tấn công lùi được những cuộc tiến công kể từ những người dân La Mã và thiết lập quyền cai quản bên trên những quần đảo ở phía tây Địa Trung Hải, bọn họ dường như không thành công xuất sắc lắm trong số cuộc xung đột với những người Berber. Nằm về phía phái nam của quốc gia Vandal, người Berber vẫn nhì phen giành được những thành công cần thiết trước người Vandals vô tiến độ trong thời hạn 496-530.[10]

Chính sách tôn giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Sự khác lạ trong số những người Vandal theo đuổi giáo phái Arian và những thần dân tin yêu thuyết Ba Ngôi của mình (bao bao gồm từ đầu đến chân Công giáo và những người dân ly giáo) là vẹn toàn nhân tạo nên biểu hiện mệt mỏi ở vương quốc châu Phi của mình. Các giám mục Công giáo đã trở nên lưu hành hạ hoặc bị giết thịt vì chưng Genseric và giáo dân đã trở nên nghiêm cấm thờ phụng và thông thường xuyên bị tịch thâu gia sản của họ[14] Ông tao vẫn chở che mang đến những thần dân Công giáo của tớ Lúc quan hệ của ông tao với La Mã và Constantinopolis trở thành thân ái thiện, như vô tiến độ năm 454-57, Lúc xã hội Công giáo bên trên Carthage, thời điểm hiện nay đang được vô biểu hiện không tồn tại người hàng đầu, vẫn bầu Deogratias thực hiện giám mục. Huneric, người nối tiếp vị Genseric, vẫn phát hành sắc mệnh lệnh ngăn chặn người Công giáo vô năm 483 và 484 vô một nỗ lực nhằm ngăn ngừa bọn họ và biến đổi giáo phái Arian trở thành tôn giáo chủ yếu ở Bắc Phi [15] Nói cộng đồng đa số những vị vua Vandal, trừ Hilderic, đều bức sợ hãi những tín đồ gia dụng Kitô giáo tin yêu thuyết Ba Ngôi ở một cường độ nhiều hoặc không nhiều, nghiêm cấm sự cải đạo cho những người Vandal, lưu hành hạ những giám mục và trình bày cộng đồng khiến cho trở ngại mang đến cuộc sống đời thường của những tín đồ gia dụng Ba Ngôi.

Suy tàn[sửa | sửa mã nguồn]

Theo như "Từ điển Công giáo" (Catholic Encyclopedia) năm 1913: "Genseric, một trong mỗi hero quyền lực tối cao nhất của "thời đại di trú", bị tiêu diệt ngày 25 mon một năm 477, ở tuổi tác thượng lâu chừng 88. Theo luật nối tiếp vị tuy nhiên ông tao phát hành, member phái mạnh lớn số 1 vô Hoàng gia tiếp tục nối tiếp ngôi. Do bại, ông tao được nối tiếp tục vì chưng con cái là Huneric (477–484), người ban sơ rộng lượng Công giáo, bởi kinh hãi uy Constantinopolis, tuy nhiên sau năm 482 thì chính thức bách sợ hãi Mani giáo và Công giáo."[16]

Gunthamund (484–496), em bọn họ và là kẻ nối tiếp tục của Hunneric, căn nhà trương giảng hòa với những người Công giáo nội địa và một đợt nữa kết thúc bách sợ hãi. Mé ngoài, sức khỏe của Vandal vẫn suy giảm sau khoản thời gian Genseric thất lạc, và Gunthamund mất không ít phần khu đất rộng lớn ở Sicilia về mình người Ostrogoth và nên kháng cự với áp lực đè nén ngày 1 ngày càng tăng kể từ người Moor bạn dạng địa.

"Từ điển Công giáo" năm 1913 ghi nhận: "Trong Lúc Thrasamund (496–523), bởi sự cuồng tín của tớ, khinh ghét người Công giáo, ông lý tưởng với những vụ bách sợ hãi ko ụp máu".[16]

Sụp đổ[sửa | sửa mã nguồn]

Belisarius rất có thể là hero đem râu đứng ở bên phải của nhà vua Justinian I vô tranh ảnh cẩn ở trong nhà thờ San Vitale, Ravenna, nhằm mục đích kỷ niệm cuộc đoạt được Italy của quân team Byzantine bên dưới sự chỉ đạo của Belisarius

Hilderic (523-530) là vị vua Vandal rộng lượng nhất so với Giáo hội Công giáo. Ông được chấp nhận tự tại tôn giáo; và bởi vậy những hội nghị tôn giáo của đạo Thiên chúa một đợt nữa lại được tổ chức triển khai bên trên Bắc Phi. Tuy nhiên, ông lại không nhiều quan hoài cho tới cuộc chiến tranh, và uỷ thác nó cho 1 member vô mái ấm gia đình, Hoamer. Khi Hoamer nhận một thất bại trước người Moor, phe Arian vô tôn thất vẫn tổ chức một cuộc nổi loàn, và Gelimer, người bạn bè bọn họ của ông (530-533) đang trở thành vua. Hilderic, Hoamer và người thân trong gia đình của mình đã trở nên ném vô tù. Hilderic bị lật ụp và bị giết thịt bị tiêu diệt vô năm 533.[17]

Hoàng đế Đông La Mã là Justinian I ngay lập tức ngay lập tức tuyên phụ thân cuộc chiến tranh, với bên trên danh tức là tuyên phụ thân Phục hồi lại ngôi vua Vandal mang đến Hilderic. Trong Lúc một đội nhóm quân viễn chinh đang được bên trên đàng cho tới, một trong những phần rộng lớn của quân team Vandal và thủy quân của mình được lãnh đạo vì chưng Tzazo, em của Gelimer, cho tới Sardegna nhằm ứng phó với cuộc nổi loàn. Kết trái ngược là, quân team của Đế quốc Đông La Mã bên dưới sự lãnh đạo vì chưng Belisarius vẫn rất có thể đổ xô lên bờ tuy nhiên ko gặp gỡ nên sự kháng cự nào là và cơ hội trở thành Carthage khoảng tầm 10 dặm (16 km). Gelimer nhanh gọn lẹ giao hội một đội nhóm quân,[18] và vẫn uỷ thác chiến với Belisarius vô trận Ad Decimum; Người Vandal gần như là vẫn giành thành công trận đánh này cho tới Lúc người em trai của Gelimer, Ammatas và con cháu trai của ông Gibamund bị bị tiêu diệt trận. Gelimer tiếp sau đó hoảng loàn và quăng quật trốn. Belisarius nhanh gọn lẹ cướp lấy Carthage trong lúc những người dân Vandal sinh sống sót nối tiếp pk.[19]

Ngày 15 mon 12, năm 533, Gelimer và Belisarius vấp chừng một đợt nữa bên trên trận Tricamarum, cơ hội Carthage khoảng tầm đôi mươi dặm (32 km). Một đợt nữa, người Vandal vẫn pk mạnh mẽ tuy nhiên bị vỡ, phen này là lúc người em trai Tzazo của Gelimer tử trận. Belisarius nhanh gọn lẹ tiến thủ cho tới Hippo, TP.HCM loại nhì của Vương quốc Vandal, và vô năm 534, Gelimer đầu mặt hàng đoàn quân thành công Đông La Mã, khắc ghi sự kết thúc đẩy của Vương quốc Vandal.

Bắc Phi (bao bao gồm miền bắc nước ta Tunisia và phía nhộn nhịp Algeria vô thời kỳ của những người Vandal) đang trở thành một tỉnh La Mã thêm 1 đợt nữa, và kể từ bại người Vandals đã trở nên trục xuất. Hầu không còn người Vandal đang đi đến Saldae (mà thời nay được gọi là Béjaïa ở vùng khu đất Kabyl,phía bắc Algeria), điểm bọn họ thống nhất với những người Berber. Một số không giống đã trở nên xung vô quân team đáp ứng triều đình hoặc quăng quật trốn cho tới nhì quốc gia Goth (vương quốc Ostrogoth và quốc gia Visigoth), một vài phụ phái nữ Vandal kết duyên với chiến sĩ Byzantine ấn định cư ở phía bắc Algeria và Tunisia. Các binh sĩ Vandal xuất sắc ưu tú nhất được tổ chức triển khai trở thành năm trung đoàn kỵ binh, được gọi là Vandali Iustiniani, và đóng góp quân bên trên biên cương với Ba Tư.

Các vị vua Vandal[sửa | sửa mã nguồn]

  • Wisimar (m. năm 335)
  • Godigisel (năm 359–406)
  • Gunderic (năm 407–428)
  • Genseric (năm 428–477)
  • Huneric (477–484)
  • Gunthamund (484–496)
  • Thrasamund (496–523)
  • Hilderic (523–530)
  • Gelimer (530–534)

Ngôn ngữ[sửa | sửa mã nguồn]

Rất không nhiều vấn đề được biết về ngôn từ của những người Vandal, chỉ hiểu được nó là một trong nhánh của ngôn từ Đông German. Người Goth chỉ nhằm lại đàng sau có một không hai một mối cung cấp ngữ liệu về loại ngôn từ Đông Đức này: một bạn dạng dịch thế kỷ loại tư của những sách Phúc Âm[20] Tất cả những người dân Vandal tuy nhiên những căn nhà sử học tập tiến bộ nghe biết vẫn có thể nói rằng giờ Latin, tuy nhiên cũng vẫn chính là ngôn từ đầu tiên của tổ chức chính quyền Vandal (hầu không còn những quan liêu chức nhường nhịn như thể dân cư bạn dạng địa châu Phi / la Mã)[21]. Mức chừng biết nắm vững viết lách vô trái đất cổ kính thì hầu hết ko chắc hẳn rằng lắm.

Di sản[sửa | sửa mã nguồn]

Từ khoảng tầm năm 1540, vua Thụy Điển xưng thực hiện Suecorum, Gothorum et Vandalorum Rex ("Vua của Suecii (Swede), Goth (Geat) và Vandal (Wend)").[22] Vào năm 1973, Carl XVI Gustaf vẫn kể từ quăng quật thương hiệu này và giờ trên đây ông chỉ xưng bản thân là Quốc vương vãi Thụy Điển.

Thuật ngữ tiến bộ vandalism (dịch là "tính hoặc tiêu hủy những công trình xây dựng văn hóa") bắt nguồn từ "danh tiếng" của những người Vandal như là một trong rợ tộc vẫn tiến công và cướp phá huỷ trở thành Roma vô năm 455. Có lẽ tính phá hủy của những người Vandal ko hề cao hơn nữa những kẻ xâm phạm không giống vô thời cổ kính, tuy nhiên những người sáng tác đem tư tưởng yêu mến Roma thông thường quy mang đến bọn họ loại tội phá huỷ diệt Roma. Tỷ dụ, thi sĩ Anh Quốc theo đuổi trào lưu Khai sáng sủa là John Dryden vẫn viết: Till Goths, and Vandals, a rude Northern race, / Did all the matchless Monuments deface, ý trình bày dân Goth và dân Vandal là những rợ tộc phương Bắc với mức độ phá huỷ diệt loại công trình xây dựng rộng lớn tuy nhiên ko gì sánh vì chưng.[23] Thuật ngữ vandalisme được Giám mục Henri Grégoire trở thành Blois đề ra vô năm 1794 nhằm mô tả vụ tiêu hủy những công trình xây dựng văn hóa truyền thống sau cuộc Cách mạng Pháp. Thuật ngữ này nhanh gọn lẹ được vận dụng bên trên từng châu Âu. Sự tạo hình thuật ngữ mới mẻ này nhập vai trò cần thiết trong những việc tô hồng mang đến nom nhận về người Vandal kể từ thời Hậu Cổ đại, thông dụng hóa ý tưởng phát minh trước đó rằng bọn họ là một trong group người man rợ yêu quý tàn phá huỷ. Người Vandal và những "man tộc" không giống kể từ lâu đã trở nên những người sáng tác và sử gia quy mang đến loại tội tạo nên sự sụp ụp của Đế quốc La Mã.[24]

Xem thêm: vợ mạc văn khoa là ai

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Notes
  1. ^ Andrew Merrills and Richard Miles, The Vandals, (Blackwell Publishing, 2007), 60.
  2. ^ An Empire of Cities, Penelope M. Allison, The Cambridge Illustrated History of the Roman World, ed. Greg Woolf, (Cambridge University Press, 2001), 223
  3. ^ Andrew Merrills and Richard Miles, The Vandals, 3.
  4. ^ a b Collins 2000, tr. 124
  5. ^ Procopius Wars 3.5.18–19 in Heather 2005, tr. 512
  6. ^ Heather 2005, tr. 197–198
  7. ^ Procopius Wars 3.5.23–24 in Collins 2004, tr. 124
  8. ^ Newadvent.org
  9. ^ Collins 2004, tr. 124–125
  10. ^ a b c d Collins 2000, tr. 125
  11. ^ a b Cameron 2000, tr. 553
  12. ^ Prosper's trương mục of the sự kiện was followed by his continuator in the sixth century, Victor of Tunnuna, a great admirer of Leo quite willing to lớn adjust a date or bend a point (Steven Muhlberger, "Prosper's Epitoma Chronicon: was there an edition of 443?" Classical Philology 81.3 (July 1986), pp 240-244).
  13. ^ a b Greenhalgh & Eliopoulos 1985, tr. 21
  14. ^ Collins 2004, tr. 125–126
  15. ^ Cameron 2000, tr. 555
  16. ^ a b Catholic Encyclopedia 1913, "Vandals".
  17. ^ Bury 1923, tr. 131
  18. ^ Collins 2004, tr. 126
  19. ^ Bury 1923, tr. 133–135
  20. ^ Mallory & Adams 1997, tr. 217, 301
  21. ^ Wickham 2009, tr. 77
  22. ^ Merrills & Miles 2010, tr. 9
  23. ^ Dryden, John, "To Sir Godfrey Kneller", 1694. Dryden also wrote of Renaissance Italy "reviving from the trance/Of Vandal, Goth and Monkish ignorance. ("To the Earl of Roscommon", 1680).
  24. ^ Merrills & Miles 2010, tr. 9–10

Liên kết[sửa | sửa mã nguồn]

  • Kingdom of the Vandals - location map Lưu trữ 2007-12-03 bên trên Wayback Machine