Đảng Lập hiến Đông Dương

Bách khoa toàn thư há Wikipedia

Đảng Lập hiến Đông Dương Parti constitutionaliste Indochinois Bạn đang xem: ai là người đứng ra thành lập đảng lập hiến ở việt nam năm 1923

Lãnh tụ	Bùi Quang Chiêu
Thành lập	Tên gọi này xuất hiện nay phen trước tiên ngày 17/4/1919.
Báo chí	Tribune Indigène L'Echo Annamite Đuốc Nhà Nam Tribune Indochinoise Lục tỉnh Tân văn
Ý thức hệ	Chủ nghĩa lập hiến
Thuộc quốc gia	Liên bang Đông Dương

Đảng Lập hiến Đông Dương (tiếng Pháp: Parti Constitutionaliste Indochinois) là 1 trong chủ yếu đảng sinh hoạt ở Nam Kỳ nhập những năm 1910 cho tới 1930. Đảng này vì thế Bùi Quang Chiêu, một kỹ sư canh nông, đem quốc tịch Pháp, cũng chính là hội trưởng Hội Trí Tri và công ty cây viết tờ La Tribune Indochinoise xây dựng.

Người sáng sủa lập[sửa | sửa mã nguồn]

Bùi Quang Chiêu xuất thân mật kể từ mái ấm gia đình căn nhà nho tuy nhiên trọn vẹn theo đuổi Tây học; năm 21 tuổi hạc (năm 1893) ông lên đường du học tập sang trọng Algérie rồi sang trọng Pháp học tập ở ngôi trường kỹ sư canh nông Institut National Agronomique. Trở về nước ông làm thuê chức cho tới cơ quan ban ngành nằm trong địa Pháp với cương vị kỹ sư nông nghiệp.

Năm 1917, Nguyễn Phú Khai nằm trong Bùi Quang Chiêu tổ chức triển khai xuất phiên bản tờ báo Tribune Indigène (Diễn đàn Bản xứ). Ngày 17/4/1919, bên trên manchette tờ báo xuất hiện nay loại chữ “cơ quan liêu ngôn luận của Đảng Lập hiến” (Organe du Parti Constitutionaliste). Đến năm 1925, Bùi Quang Chiêu sang trọng Pháp cùng theo với Dương Văn Giáo chuyển động cải tân ở Đông Dương và van luật lệ xây dựng Đảng Lập hiến đầu tiên theo đuổi Đạo luật 1901 của nước Pháp. Đến ngày 20/10/1926, Đảng Lập hiến được cho phép sinh hoạt đầu tiên ở Pháp. Tờ Tribune Indigène (Diễn đàn Bản xứ) thay đổi trở thành tờ Tribune Indochinoise (Diễn đàn Đông Dương) đem phụ phiên bản ở châu Âu^[1].

Tuy gọi là Đảng tuy nhiên những Đảng Lập hiến lại tổ chức triển khai tương tự như một câu lạc cỗ chủ yếu trị của giới điền công ty, nghiệp công ty, công chức người Việt ở Nam kì.

Lực lượng[sửa | sửa mã nguồn]

Đảng Lập Hiến đem lực lượng nhập cuộc hầu hết là kẻ Việt nằm trong bộ phận giai cấp cho tư sản dân tộc bản địa, đại địa công ty, học thức tè tư sản, một trong những là lính tráng đáp ứng nhập sản phẩm ngũ quân team thực dân Pháp. Đảng này sinh hoạt hầu hết ở Nam Kỳ. Một số anh hùng tiêu biểu vượt trội của Đảng Lập hiến ở Nam kì là Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Phan Long, Trương Văn Vững, Dương Văn Giáo, Nguyễn Văn Sâm, Nguyễn Văn Thinh, Trần Văn Khá...

Trong năm 1930 tiếp tục ra mắt một trận luận chiến thân mật tờ Đuốc căn nhà Nam của Nguyễn Phan Long và cây cây viết Phan Khôi của Trung lập báo. Qua cuộc luận chiến này, nhất là nhập loạt bài bác về Đảng Lập hiến đã hỗ trợ cho tới tất cả chúng ta hiểu rộng lớn về sự việc chuyển động xây dựng và cách thức sinh hoạt của đảng này:

“Ông Bùi Quang Chiêu nằm trong ông Dương Văn Giáo đứng hình thành đảng Lập hiến bên trên mặt mũi Pháp, đem rước điều lệ của đảng trình bên trên dinh thự quận Seine. Đến lúc về mặt mũi này, ông Bùi đem rước điều lệ ấy cho tới trình ở chánh phủ Nam kì, Từ khi cơ cho tới giờ (1930-TG) ko thấy chánh phủ vấn đáp cho tới ông về sự việc cơ sao không còn. Nhơn vì như thế chánh phủ ko tuyên thân phụ rằng đã nhận được được điều lệ của đảng, ko nhìn nhận đảng nên đảng Lập hiến như thể ko xây dựng một cơ hội đầu tiên. Đó là vì như thế không đủ loại lao lý mối quan hệ ấy nhưng mà đảng Lập hiến không tồn tại đầy đủ danh nghĩa đặng họp hội đồng, lựa đảng viên…”^[2].

Qua cơ thể thấy Đảng Lập hiến mặc dù gọi là Đảng tuy nhiên thiệt hóa học chỉ là 1 trong group chủ yếu trị bao gồm những điền công ty, nghiệp công ty, trí thức… đem vị thế nhập xã hội Nam kì bên dưới sự cổ động của những tờ báo vì thế group này lập đi ra như La Tribune Indegènè, L’Écho Annamite, Đuốc căn nhà Nam,...

Chủ trương[sửa | sửa mã nguồn]

Chủ trương của Lập hiến Đảng là đấu tranh giành nhu hòa, thỏa hiệp với thực dân Pháp nhập vào đầu thập kỷ trăng tròn của thế kỷ trăng tròn nhằm mục đích giành nghĩa vụ và quyền lợi về kinh tế tài chính cho tất cả những người Việt, công ty trương dành riêng song lập dân tộc bản địa trải qua việc duy tân, thu nhập và trở nên tân tiến văn hóa truyền thống mới mẻ theo đuổi phương Tây.

Xem thêm: nhung kate là ai

Khi Alexandre Varenne qua chuyện Đông Dương chấp nhiệm thực hiện toàn quyền năm 1925 thì đảng Lập hiến biên soạn "Le cahier des vœux" 50 trang thể hiện một trong những nguyện vọng về cải tân giấy tờ thủ tục nhập tịch công dân Pháp, luật lệ thống trị, nền dạy dỗ, lệ nghĩa vụ quân sự, và tự tại báo mạng, đại nhằm đều trực thuộc phạm vi giới hạn chứ không cần thử thách gì cơ quan ban ngành. Varenne hứa hứa tiếp tục xét cải tổ một trong những điểm về ngạch công chức cho tất cả những người Việt và được mở thêm ngôi trường sở tuy nhiên không thay đổi lập ngôi trường giới hạn chỗ đông người luyện họp và phê duyệt với báo mạng giờ Việt.^[3]

Cơ quan liêu ngôn luận[sửa | sửa mã nguồn]

Tribune Indigène là tờ báo giờ Pháp trước tiên của những người Việt, thành lập mon 8 năm 1917 ở Nam Kỳ lý do Nguyễn Phú Khai xây dựng tuy nhiên ngân sách đầu tư vì thế chính phủ nước nhà Liên bang Đông Dương đài lâu. Ông đem lập ngôi trường bài bác Hoa, thông thường sử dụng báo cổ động đấu tranh giành kinh tế tài chính với Hoa kiều.^[4] Ông cũng chính là người Việt trước tiên há xí nghiệp sản xuất gạo năm 1915 đối đầu với những người Hoa ở Mỹ Tho.

Sau Khi Đảng Lập Hiến của Bùi Quang Chiêu thành lập thì báo Tribune Indigène được sử dụng thực hiện phòng ban ngôn luận của Đảng. Hai tờ L'Echo Annamite và Đuốc Nhà Nam cũng nằm trong Đảng nằm trong vạc động rần rộ chiến dịch tẩy chay sản phẩm & hàng hóa người Hoa năm 1919 và cỗ vũ việc nhập cuộc những sinh hoạt tài chủ yếu, ngân hàng nhập nền kinh tế tài chính của những người Việt nhập thân mật những năm 1920.^[5]

Các báo này sau dùng để làm gửi đạt yên cầu bình quyền thân mật người Việt và người Pháp nên mon hai năm 1925 tờ Tribune Indigène bị chính phủ nước nhà Thuộc địa xay nên đình phiên bản. Sang năm tiếp theo, 1926 tờ Tribune Indochinoise mới mẻ thành lập (F H Schneider đứng tên) phục hoạt thực hiện khẩu ca của Đảng.^[6] Báo này sinh hoạt cho tới năm 1942 thì dứt.^[7] Tờ Lục tỉnh Tân văn của Nguyễn Văn Của và Lê Quang Liêm cũng khá được dùng để phòng ban ngôn luận của Đảng Lập hiến.

Uy tín và hoạt động[sửa | sửa mã nguồn]

Dưới sự vạc động và kiên trì đấu tranh giành của Đảng Lập hiến, những trào lưu tẩy chay khách hàng trú (1919), phòng độc quyền cảng Sài Thành (1923) tiếp tục mang đến những gửi trở nên tích vô cùng và tạo ra vết ấn nhập cuộc sống chủ yếu trị - xã hội nằm trong địa. Từ những thành công xuất sắc này, Đảng Lập hiến tiếp tục đấu tranh giành nhằm không ngừng mở rộng con số member người Việt nhập Hội đồng cai quản phân tử và cử tri đoàn người Việt nhập năm 1922. Nguyễn Phan Long đại diện thay mặt cho tới Đảng Lập hiến tiếp tục giành được ghế Phó Chủ tịch Hội đồng cai quản phân tử. Vào năm 1926, nhập số 10 ghế dành riêng cho tất cả những người phiên bản xứ nhập Hội đồng Quản phân tử Nam Kỳ thì đảng viên Đảng Lập Hiến trúng cử cả 10. Toàn quyền Alexandre Varenne cũng trầm trồ ham muốn lắng tai nguyện vọng của Đảng Lập Hiến tuy nhiên ngoài các việc không bổ nhiệm viên thống đốc Nam Kỳ cổ hủ là Maurice Cognacq, Varenne chỉ hứa hứa cứu vớt xét chứ không cần đáp ứng nhu cầu được bao nhiêu nguyện vọng tự tại xã hội của những người Việt.^[3] Cao điểm của Đảng là nhập những năm 1930 Khi Bùi Quang Chiêu thực hiện đại diện thay mặt Nam Kỳ bên trên Thượng Hội đồng Thuộc địa ở thủ đô chủ yếu quốc Paris trong lúc Nguyễn Phan Long và những đảng viên không giống trúng cử nhập Hội đồng Quản phân tử Nam Kỳ và Hội đồng TP. Hồ Chí Minh Sài Thành.

Một sự khiếu nại khá đặc trưng so với Bùi Quang Chiêu và những người dân Lập hiến ở Nam kì là chuyến du ngoạn cho tới Calcutta dự Đại hội phen loại 43 của Đảng Quốc đại chặn Độ (1929) của Bùi Quang Chiêu và Dương Văn Giáo. Chuyến lên đường đem vô cùng ý nghĩa với Bùi Quang Chiêu vì như thế đấy là trước tiên Bùi Quang Chiêu được lên đường qua 1 xứ nằm trong địa hạt Tây không giống ngoài Pháp và dự đại hội của một đảng theo đuổi lối lối đấu tranh giành nhu hòa của chặn Độ, và một khuynh phía nhưng mà Chiêu và Đảng Lập hiến đang được theo đuổi xua. Bùi Quang Chiêu coi sự khiếu nại này là hành vi trước tiên nhập cuộc sống quốc tế của những người Annam ở Viễn Đông^[8]. Bùi Quang Chiêu và Dương Văn Giáo tiếp tục gặp gỡ những điều khiển mấu chốt của Đảng Quốc đại chặn Độ nhập xuyên suốt thời hạn ở Calcutta. Và cũng nhân chuyến du ngoạn, Bùi Quang Chiêu và Dương Văn Giáo tiếp tục chào thi sĩ Rabindranath Tagore cho tới nước ta nhập năm 1929.

Đường lối của Diệp Văn Kì thể hiện vẫn được những người dân điều khiển Đảng Lập hiến kiên trì tiến hành. Trong phiên group họp Hội đồng cai quản phân tử Nam kì ngày 11/9/1935, Bùi Quang Chiêu đã lấy một kiến nghị người Việt được ứng cử chức Nghị trưởng Hội đồng cai quản hạt:

Xem thêm: ai là triệu phú câu hỏi

“Người Nam Shop chúng tôi ngày này tiếp tục tấn hóa nhiều, cho tới nỗi trong những hội nghị ở phía trên hoặc ở trong phần khác thường Nam từng công cộng sống lưng đấu cật đề huề thao tác với những người Pháp ngang sản phẩm đồng tài đồng mức độ, Shop chúng tôi lấy thực hiện sung sướng mừng ngày này được nhập tịch nhập loại mái ấm gia đình người Pháp vị loại tình luyến ái nhưng mà nước Pháp tiếp tục đối đãi với tất cả chúng ta nhiền phen vậy. Theo sự tấn hóa ấy thiết tưởng loại luật đạo 1922 ngày này không phù hợp thời thích hợp lẽ nữa. Vậy Shop chúng tôi toan van chính phủ nước nhà diệt vứt loại luật đạo bất vô tư ấy lên đường.” ^[9]

Đề nghị của Bùi Quang Chiêu đã thử dư luận ở Pháp rưa rứa nước ta sôi sục ^[10]. Trước yêu thương sách này của Bùi Quang Chiêu, năm 1936, Tổng Thống Pháp Albert Leburn tiếp tục đi ra nghị toan được cho phép người Annam cũng khá được cử thực hiện Nghị trưởng Hội đồng cai quản phân tử. Nhóm nghị sĩ Pháp và Việt nhập Hội đồng cai quản phân tử Nam kì tiếp tục thỏa thuận hợp tác tiếp tục luân phiên chức nghị trưởng thân mật người Pháp và người Việt theo đuổi từng năm ^[11] . Sau 2 năm thường xuyên người Pháp thực hiện nghị trưởng, nhập phiên mở màn kì họp Hội đồng cai quản phân tử ngày 01/9/1938, Bùi Quang Chiêu được hầu như member hội đồng bầu thực hiện nghị trưởng Hội đồng cai quản phân tử. Đến mon 6/1939, Thượng Công Thuận cũng khá được bầu lưu giữ chức ấy[^[12]]. Dù vậy Đảng Lập Hiến ko bao nhiêu để tâm nhập việc chuyển động quần bọn chúng làm việc nhưng mà chỉ nhìn nhập giới trung lưu người Việt. Ưu tiên của Đảng là thỏa hiệp với cơ quan ban ngành nằm trong địa nhằm đạt được tiến thủ cỗ xã hội và đồng đẳng với những người Pháp rồi tiến thủ cho tới tự động trị. Trong Khi cơ cơ quan ban ngành thuộc địa phương thì lưu giữ mãi thái phù hộ thôi và ko thực tâm cải phương pháp để giữ lại quyền lực tối cao nên Đảng Lập Hiến bị cơ quan ban ngành phân phối. Chính ngôi trường mặt mũi chủ yếu quốc Pháp cũng về bên với lối lối cổ hủ khiến cho Đảng Lập Hiến ko đạt được cải tân gì mặc dù là phương án từ tốn.^[3] Bên cạnh đó những đảng viên đại bộ phận vì như thế là công chức thuộc về vào trong nhà nuốm quyền nên không đủ can đảm bay ly hẳn với quyết sách nằm trong địa. Do vậy sự đấu tranh giành chủ yếu trị của mình bị giới hạn, ko trở nên tân tiến rộng rãi điểm nhằm lên đường thâm thúy nhập giai tầng bị trị.

Do tổ chức triển khai từ từ và tùy theo một vài ba cá thể tiêu biểu vượt trội, nội cỗ Đảng Lập hiến thông thường ra mắt xích míc. Nguyễn Phan Long dần dần ngả sinh hoạt với giáo phái Cao Đài, thực hiện rời lực lượng của tập thể nhóm Lập hiến. Năm 1937 thì Nguyễn Văn Thinh lập đi ra Đảng Dân công ty Đông Dương, thú vị một trong những rất to lớn giới trình độ chuyên môn người Việt khiến cho tác động của Đảng Lập hiến càng suy rời. Trong cuộc bầu cử năm 1939, cả tía ứng viên của Đảng Lập hiến đều thất cử, lưu lại thời kỳ suy thoái và khủng hoảng và mất mặt bóng bên trên chủ yếu ngôi trường.^[13]

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Danh sách tổ chức triển khai chủ yếu trị Liên bang Đông Dương

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Võ Phúc Toàn (2020), Về việc người Việt lưu giữ chức Nghị trưởng Hội đồng Quản phân tử Nam kì qua chuyện một vài ba tư liệu báo mạng, tập san Nghiên cứu vớt và Phát triển, số 6 (160),2020, tr.111-112.
^ Lại Nguyên Ân thuế tầm (2006), Tác phẩm đăng báo 1930 của Phan Khôi, Nxb. Hội Nhà văn. tr.320.
^ ^a ^b ^c Carter, Jay. "A Subject Elite: The First Decade of the Contitutionalist Party in Cochinchina, 1917-1927". The nước ta Forum No 14, 1994. tr 212-22
^ Goscha, Christopher E. "Widening the Colonial Encounter: Asian Connections Inside French Indochina During the Interwar Period". Modern Asian Studies. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2008. tr 13-4
^ Lessard, Micheline. "Organisons-nous! Racial Antagonism and Vietnamese Economic Nationalism in the Early Twentieth Century". French Colonial History - Vol 8. Ann Abor, MI: Michigan University Press, 2007. tr 171-201
^ Goscha, Christopher E. "Annam and Vietnam in the New Indochinese Space, 1887-1945". Asian Forms of the Nation. Richmond, UK: Curzon Press, 1996. tr 107
^ Smith, R B. "Bui Quang Chieu and the Constitutionalist Party in French Cochinchina, 1917-30". Modern Asian Studies. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1969. tr 131-50
^ Agathe Larcher-Goscha and Kareem James Abu-Zeid (2014), “Bùi Quang Chiêu in Calcutta (1928): The Broken Mirror of Vietnamese and Indian Nationalism”, Journal of Vietnamese Studies, Vol. 9, No. 4 (Fall 2014), p. 92.
^ Hoàng Sơn (1935), “Về buổi Hội đồng cai quản phân tử Nam kì”, báo Ánh sáng, số 44, 26/9/ 1935, tr.1 & 4.
^ Xem thêm thắt Hoàng Sơn (1935), “Về buổi Hội đồng cai quản phân tử Nam kì”, báo Ánh sáng, số 44, 26/9/ 1935, tr.1 & 4 và C.L, “Người Annam đem quyền thực hiện nghị trưởng hội đồng cai quản phân tử không?”, Hà Thành ngọ báo, số 2434, ngày 09/10/1935, tr.1 & 6.
^ Công luận báo, số 7793, 01/9/1938.
^ Sài Gòn, số 14142, 7/6/1939
^ Vũ Ngự Chiêu. Các vua cuối căn nhà Nguyễn 1884-1945 Tập 3. Houston, TX: Văn hóa, 2000. tr 825-6