Tiết độ sứ

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Bạn đang xem: ai là người xưng tiết độ sứ năm 905

Tiết chừng sứ (節度使) lúc đầu là chức võ quan liêu thống trị quân sự chiến lược một phiên trấn đem xuất xứ vô thời căn nhà Đường, Trung Quốc khoảng tầm năm 710-711 nhằm mục đích ứng phó với những côn trùng rình rập đe dọa kể từ phía bên ngoài. Dần dần dần theo đòi loại thời hạn, Tiết chừng sứ kiêm quản ngại hành chủ yếu, tài chủ yếu khu vực và sau cuối phát triển thành lãnh chúa phụ thân truyền con cái nối.

Tại Trung Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Đầu thời Đường, ở biên thuỳ và những điểm xung yếu sắp xếp Đô đốc băn khoăn quân chủ yếu một số trong những châu nhưng do vì căn nhà Đường triển khai phủ binh chế, quân group phân giã, lại thuộc về vô TW nên Đô đốc đem không nhiều quyền lực tối cao, ko thể ứng phó hiệu suất cao những cuộc tiến công của nước ngoài bang ngày 1 thông thường xuyên rộng lớn.

Khoảng năm 710-711, Đường Duệ Tông khi ê nhằm ứng phó với những cuộc tiến công của quân Thổ Phồn vẫn chỉ định Đô đốc Lương Châu là Hạ Bạt Diên Tự thực hiện Hà Tây tiết chừng sứ thống trị quân sự chiến lược của vùng Hà Tây. Những năm niên hiệu Khai Nguyên và Thiên hướng dẫn, Đường Huyền Tông chỉ định 10 tiết chừng sứ và cho những vùng dọc biên giới: Thích Tây, Bắc Đình, Sóc Phương, Phạm Dương, Hà Tây, HĐ Hà Đông, Lũng Hữu, Bình Lô, Kiến Nam, Lĩnh Nam. Mỗi tiết chừng sứ thời điểm này quản ngại phân tử phạm vị rất rộng lớn, hoàn toàn có thể cho tới hàng trăm châu tuy nhiên chỉ quản ngại quân sự chiến lược. Lúc này, cơ chế phủ binh bị huỷ bỏ, triều đình triển khai mộ binh chế nên quyền lực tối cao tiết chừng sứ rất rộng lớn, đem quyền tuyển chọn quân, chỉ định nằm trong hạ, đem quyền thu thuế nhằm giữ lại quân group. Ban đầu, chỉ mất những vùng biên viễn mới nhất đem Tiết chừng sứ; tuy nhiên sau loàn An Sử, triều đình băn khoăn lo ngại tàn binh An-Sử nổi dậy quay về và cũng nhằm ban thưởng cho tới tướng soái đem công, an trí những sản phẩm tướng tá hiện tại vẫn tồn tại tóm vô tay nhiều quân lính thì nhiều vô kể vùng trong nước cũng chỉ định Tiết chừng sứ. Các tiết chừng sứ thời điểm này chính thức thông thường kiêm luôn luôn những chức Quan sát sứ (sau là Thái phóng sứ), Phòng ngự sứ, Đoàn luyện sứ, xưng là Lưu hậu tóm không còn việc làm hành chủ yếu, tài chủ yếu, chỉ định quan liêu chức vô điểm thống trị, thường xuyên quyền ở khu vực, triều đình bất lực. điều đặc biệt, 4 trấn sau là 3 trấn ở Hà Bắc kể từ thời Đường Túc Tông dường như không phục tòng triều đình. Đến niên hiệu Nguyên Hoà thời Đường Hiến Tông toàn cõi vẫn mang đến 48 tiết chừng sứ thống trị 48 phiên trấn.

Cuối thời Đường, con số tiết chừng sứ vẫn lên tới khoảng tầm 50, phụ thân truyền con cái nối, tiết chừng sứ mọi chỗ đều phải có và chỉ từ vài ba châu xung xung quanh đế kinh là ko chỉ định tiết chừng sứ, phạm vi quản lý và vận hành của tiết chừng sứ thu hẹp hơn trước đây, chỉ từ vài ba châu cho tới rộng lớn 10 châu, được gọi những phiên trấn với tên thường gọi là "quân" hoặc "đạo"; những phiên trấn trọn vẹn song lập tạo nên triều đình hữu danh vô thực và sau cuối triều Đường bị lật ụp vày 1 tiết chừng sứ hùng cường là Chu Ôn.

Sang thời Tống, bên trên Tống, Liêu, Kim chức tiết chừng sứ còn tồn bên trên tuy nhiên chỉ từ là chuyên dụng cho danh dự thông thường ban cho tới member hoàng phái. Đến thời Nguyên thì chức tiết chừng sứ ko xuất hiện tại nữa.

Tại Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Thời Bắc thuộc[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 717, căn nhà Đường chỉ định Tiết chừng sứ Lĩnh Nam, quản lý và vận hành quân sự chiến lược của 5 đô hộ phủ của Lĩnh Nam đạo bao hàm cả miền Bắc nước Việt Nam vô ê, thủ phủ đóng góp bên trên Quảng Châu Trung Quốc.

Xem thêm: quốc hiểu á là ai

Năm 866, theo đòi thỉnh cầu của Cao Biền, Đường Ý Tông thăng An Nam đô hộ phủ trở nên Tĩnh Hải quân ("quân" là đơn vị chức năng hành chủ yếu nội nằm trong được coi trọng rộng lớn đô hộ phủ, hoàn toàn có thể chỉ định Tiết chừng sứ, từng quân bao gồm vài ba châu cho tới rộng lớn chục châu) và Cao Biền được chỉ định thực hiện Tiết chừng sứ trước tiên.

Sử ghi lại thương hiệu những Tiết chừng sứ người Trung Quốc bên trên Tĩnh Hải quân (chức danh không thiếu thốn là Tĩnh Hải quân Tiết chừng sứ) như sau (danh sách ko đẫy đủ)^[1]:

Cao Biền (864 - 868), kể từ 866 là Tiết chừng sứ.
Cao Tầm (868 - 878), con cháu Cao Biền.
Tăng Cổn (878 - 880)
Cao Mậu Khanh (882 - 883)
Tạ Triệu (884-?)
An Hữu Quyền (897-900)
Chu Toàn Dục (900-905)
Độc Cô Tổn (905)

Thời Tự chủ[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 905, chúng ta Khúc dấy nghiệp, rồi cho tới Dương Đình Nghệ giành được cơ quan ban ngành nối tiếp xưng là tiết chừng sứ, với hàm ý hàng đầu 1 trấn của Trung Quốc bên trên danh nghĩa, cho dù bên trên thực tiễn Tĩnh Hải quân bởi người Việt tự động thống trị.

Các Tiết chừng sứ Tĩnh Hải quân người Việt là:

Khúc Thừa Dụ (905-907)
Khúc Hạo (907-917)
Khúc Thừa Mỹ (917-930)
Dương Đình Nghệ (931-937)
Kiều Công Tiễn (937-938)

Sau trận Bạch Đằng, 938, Ngô Quyền xưng vương vãi. Từ phía trên, chức Tiết chừng sứ là chỉ những viên quan liêu đem trọng trách quản lý và vận hành những lộ phủ vùng biên thuỳ. Sử liệu về căn nhà Trần đem kể Tuệ Trung Thượng Sĩ từng thực hiện Tiết chừng sứ phủ Thái Bình; Hưng Nhượng vương vãi Trần Quốc Tảng được vua Trần Nhân Tông phong thực hiện Tiết chừng sứ sau kháng chiến chống Mông Cổ thắng lợi (1288). Thời Hồ, một trong những chuyên dụng cho của mô tả tướng tá quốc Hồ Nguyên Trừng là Vân Truân Trấn Kiêm Quy Hóa Trấn Gia Hưng đẳng Trấn Chư quân sự chiến lược Tiết Độ đại sứ. Không còn thấy ghi nhận về chuyên dụng cho này kể từ thời Lê trở chuồn.

Xem thêm: chị khanh bị đánh là ai