khương tử nha là ai

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Bạn đang xem: khương tử nha là ai

Bài này viết lách về Khương Tề Thái công. Đối với vua trước tiên của Điền Tề, coi Tề Thái công (Điền Tề).

Khương Tử Nha 姜子牙
Vua chư hầu Trung Quốc (chi tiết...)
Vua nước Tề
Trị vì	1046 TCN - 1017 TCN
Tiền nhiệm	Không đem (Quân ý kiến quốc)
Kế nhiệm	Tề Đinh công
Thông tin cẩn chung
Sinh	1156 TCN
Mất	1017 TCN
Hậu duệ	Hậu duệ Tề Đinh công
Tên thật Khương Thượng (姜尚) Thụy hiệu Thái công Miếu hiệu Thủy Tổ
Chính quyền	nước Tề

Khương Tử Nha (chữ Hán: 姜子牙, 1156 TCN - 1017 TCN), tính Khương (姜), thị Lữ (呂), thương hiệu Thượng (尚), tự động Tử Nha (子牙), lại được gọi là Thượng Phụ (尚父), là khai quốc công thần ngôi nhà Chu thế kỷ 12 trước Công vẹn toàn và là quân công ty khai lập nước Tề tồn bên trên kể từ thời Tây Chu cho tới thời Chiến Quốc vô lịch sử hào hùng Trung Quốc. Cách gọi Khương Tử Nha, ghép tính và danh, trở thành thịnh hành trải qua tè thuyết Phong thần thao diễn nghĩa. Do là vị quân công ty trước tiên của nước Tề, nên thường thì còn được gọi là Tề Thái công (齊太公), thường hay gọi là Khương Thái công (姜太公), Thái công Vọng (太公望) hoặc Lữ Vọng (呂望).

Khương Tử Nha được nghe biết như 1 vị quân sư vĩ đại, là kẻ đang được góp thêm phần lập nên sự nghiệp ngôi nhà Chu kéo dài hơn nữa 800 năm, là triều đại kéo dãn dài nhất vô lịch sử hào hùng Trung Quốc. Ông phổ biến vô văn hóa truyền thống Đông Á qua quýt kỳ tích Thái Công điếu ngư (太公釣魚; Thái Công câu cá) hoặc thường hay gọi là Lữ Vọng câu cá. Hình tượng của ông còn trở thành phổ biến qua quýt tè thuyết Phong thần thao diễn nghĩa, một kiệt tác thần thoại cổ xưa dã sử phát biểu về việc quật khởi của Chu Võ vương vãi ngăn chặn ngôi nhà Thương của Trụ Vương.

Thân thế[sửa | sửa mã nguồn]

Khương Thượng là kẻ ở Đông Hải (東海; ni là thị xã Cử, Sơn Đông). Tổ tiên ông là Lã vịn Di, từng thực hiện chức Tứ nhạc hùn Hạ Vũ trị thủy đem công. Sử ký xác lập tổ tiên ông được phong ở khu đất Lã vào tầm thời Thuấn cho tới thời ngôi nhà Hạ.

Vào thời Tiên Tần, một người quyền quý và cao sang thông thường đem nhị loại bọn họ, một là bọn họ của tổ tiên (Tính; 姓), loại là bọn họ của Thị tộc (Thị; 氏). Họ tổ tiên của ông là Khương (姜), vì thế thị tộc của ông ở khu đất Lã kể từ tê liệt lấy Lã (呂) thực hiện bọn họ của thị tộc. Tên thiệt của ông là Thượng, còn biểu tự động của ông đem nhị thuyết, một là Tử Nha, nhị là Thượng Phụ (Thượng Phụ hoàn toàn có thể là tích Khi Văn Vương khuất phó thác Võ Vương mang lại Tử Nha. Võ Vương kính trọng gọi ông là Thượng Phụ). Khi ấy biểu tự động là tên gọi được bịa đặt của một người quyền quý và cao sang khắc ghi sự cứng cáp, và Khi phó du bên phía ngoài người tớ hoặc gọi biểu tự động của nhau để lưu lại sự tôn trọng.

Vào thời Ngũ Hồ Thập lục quốc, Lã Quang nhận Lã Thượng thực hiện tổ tiên, nên truy tôn thực hiện Thủy Tổ (始祖).

Sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Giúp Tây vịn hầu Cơ Xương[sửa | sửa mã nguồn]

Sang thời ngôi nhà Thương, vì như thế Lã Thượng là con cái con cháu chi loại nên từ từ phát triển thành dân thông thường. Vì ngôi nhà bần hàn, Khương Thượng tuổi hạc già nua thông thường cút câu cá ở sông Vị.

Thủ lĩnh cỗ tộc Chu là Tây vịn hầu Cơ Xương săn bắt, gặp gỡ Khương Thượng đang được câu cá phía bắc sông Vị. Cơ Xương thủ thỉ với ông đặc biệt lý tưởng, ngưỡng mộ tài năng của ông. Cơ Xương ghi nhớ lời nói tổ tiên là Thái Công dặn dò rằng sẽ sở hữu vị thánh cho tới nước Chu, hùn Chu hưng vượng, ứng với quẻ bói trước lúc săn bắt. Do tê liệt, Cơ Xương ngược quyết Khương Thượng đó là người Thái Công chờ mong trước đó và tôn ông thực hiện Thái Công Vọng (太公望; tức là người tuy nhiên [Chu] Thái Công khao khát đợi), đón lên xe pháo về cung và tôn ông thực hiện thầy^[1].

Câu chuyện sự tích này được biên chép nhanh nhất là vô cỗ Lục Thao, một cỗ binh thư được mang lại là vì chủ yếu Khương Thượng viết lách. Tuy nhiên, những học tập fake về sau nhận định rằng cuốn sách được biên soạn kể từ thời Chiến Quốc.

Sử ký còn dẫn thêm thắt vài ba thuyết nữa về Khương Thượng^[1]:

• Ông từng đi làm việc quan lại mang lại vua Trụ ngôi nhà Thương tuy nhiên thấy vua Trụ vô đạo nên vứt ngôi nhà Thương, cút du thuyết những chư hầu tuy nhiên cũng ko thành công xuất sắc. Cuối nằm trong ông thanh lịch nước Chu với Tây vịn.
• Cơ Xương bị vua Trụ giam cầm ở Dữu Lý. Bầy tôi của Cơ Xương là Tán Nghi Sinh và Hoành Yêu biết Khương Thượng là nhân tài bèn mời mọc ông về liên minh. Khương Thượng nhận lời nói về hùn Chu. Ông nằm trong Tán Nghi Sinh và Hoành Yêu đồng mẹo lần gái đẹp mắt và vật kỳ lạ dưng vua Trụ nhằm chuộc Tây vịn hầu ra bên ngoài. Từ tê liệt ông được Tây vịn hầu Cơ Xương tôn thực hiện thầy.

Khương Thượng hùn Cơ Xương kiểm soát và chấn chỉnh nội trị và thiết kế lực lượng nước Chu nhằm mẹo tiến công ụp ngôi nhà Thương tàn bạo mếch lòng dân. Ông hùn Tây vịn tiến công những khu đất Sùng, Bế Tắc Tu, Khuyển, Di, không ngừng mở rộng bờ cõi nước Chu. Bờ cõi nước Chu to lớn, cướp nhị phần thân phụ thiên hạ khi đó^[1]. Cơ Xương bị tiêu diệt, con cái là Cơ Phát lên thay cho.

Giúp Chu Vũ vương vãi khử Trụ[sửa | sửa mã nguồn]

Khoảng 9 năm sau thời điểm Cơ Xương mất mặt (1126 TCN)^[2][3], Cơ Phát hội chư hầu sẵn sàng tiến công Đế Tân (tức Trụ Vương), Khương Thượng đứng đầu quân group. 800 nước chư hầu cho tới tận hưởng ứng, tuy nhiên Cơ Phát nhận định rằng thời cơ ko chín nên tạm thời rút về.

Năm loại 11 (1124 TCN), thấy chính vì sự ngôi nhà Thương đang được đặc biệt suy ụ, Tây vịn Cơ Phát lại nằm trong Khương Thượng đi ra quân. Dù Khi đi ra trận bói nên quẻ xấu xa tuy nhiên Khương Thượng vẫn khuyên nhủ Cơ Phát là quẻ lành lặn và cứ đi ra quân. Cơ Phát nghe theo gót.

Xem thêm: ai là nhà báo đầu tiên của việt nam

Khương Thượng đứng vị trí số 1 quân group hội chư hầu ở bến Mạnh Tân. Chư hầu theo gót Chu tiến công Đế Tân. Đến mon hai năm loại 12 (1123 TCN), quân Chu vượt qua quân Thương ở Mục Dã, cho dù lực lượng quân Thương đông đúc rộng lớn nhưng do vì Đế Tân tàn bạo nên lính tráng ân oán ghét bỏ, ngả theo gót mặt mày Chu. Đế Tân thấy toàn quân tan tung, bèn chạy cho tới Lộc Đài, tự động thiêu tuy nhiên bị tiêu diệt. Tương truyền chủ yếu ông đang được đi ra tay làm thịt Vương hậu của Đế Tân là Đát Kỷ.

Tề Thái công[sửa | sửa mã nguồn]

Cơ Phát đăng vương thiên tử, tức là Chu Vũ Vương. Vũ Vương đi ra lời nói lôi kéo nhân tài về triều đình đáp ứng thiết kế quốc gia, nhiều hiền khô sĩ đi ra thực hiện quan lại và được phong tước đoạt. Duy đem Cuồng Duật vẫn tiếp tục quyết tâm ở ẩn. Chu Vũ Vương hoặc tin cẩn Cuồng Duật là nhân tài khan hiếm thấy ngay lập tức phái Khương Tử Nha đến tới tận điểm mời mọc, song cho dù thuyết phục thế nào là Cuồng Duật cũng ko Chịu đựng, và bảo rằng mong muốn học tập theo gót gương Hứa Do ngày trước trải nghiệm nốt quãng đời còn sót lại. Khương Tử Nha khuyên nhủ ko được ngay lập tức hạ mệnh lệnh chém đầu Cuồng Duật nhằm thị bọn chúng. Khi Khương Tử Nha hồi kinh thuật lại vụ việc thì bị Chu Vũ Vương quở trách cứ, Tử Nha vấn đáp rằng: giờ là khi quốc gia cần thiết nhân tài, nếu như ai ai cũng như Cuồng Duật thì làm cái gi đem người thiết kế quốc gia. Vả lại nếu như tài chất lượng tốt tuy nhiên ko rước đi ra dùng thì dẫu tài cho tới bao nhiêu cũng chẳng nhằm làm cái gi, vậy nên chém bị tiêu diệt vừa phải nhằm thực hiện gương mang lại kẻ không giống cũng vừa phải là răn đe những ai ko thực bụng với triều đình^[4] Quả nhiên, sau vụ việc tê liệt, những người dân dửng dưng với ngôi nhà Chu không hề dám trầm trồ cao quý tuy nhiên ở ẩn nữa.

Khương Thượng là công thần, được phong thực hiện vua Tề ở khu đất Doanh Khâu. Trên lối thanh lịch phía đông đúc về khu đất được phong, ông ngủ tối vô quán trọ. Người vô quán khuyên nhủ ông nên cút vội vàng về kẻo đem sự giành giật giành. Khương Thượng nghe theo gót, đang được tối trở dậy khoác áo lên lối, cho tới tảng sáng sủa thì về cho tới khu đất Doanh Khâu. Đúng khi tê liệt Lai Hầu là vua khu đất Lai ở lân cận vốn liếng là chư hầu cũ ở trong nhà Thương ko thần phục ngôi nhà Chu, đem dự định giành giật khu đất Doanh Khâu với ông, bèn đem quân cho tới tiến công. Khương Thượng sửa thanh lịch chính vì sự, lấy lòng người bạn dạng địa. đa phần người theo gót về cỗ vũ, hùn ông vượt qua được Lai Hầu. Ông đầu tiên phát triển thành vua nước Tề^[1].

Chu Vũ Vương khuất, con cái là Chu Thành Vương nối ngôi. Ba người em Vũ Vương lại nghe theo gót con cái vua Trụ là Vũ Canh cất binh phản ngôi nhà Chu, mặt khác mách bảo người Di ở khu đất Hoài tận hưởng ứng. Chu Công Đán nhân danh Chu Thành Vương sai Thiệu Khang công cút sứ cho tới nước Tề, phó toàn quyền mang lại ông chinh trị những điểm ko thần phục: phía đông đúc cho tới biển lớn, phía tây cho tới sông Hoàng Hà, phía nam giới cho tới Mục Lăng, phía bắc cho tới Vô Lệ.

Tề Thái công theo gót mệnh lệnh, đem quân chinh trị những điểm. Trong Khi tê liệt Chu Công Đán cũng đi ra quân dẹp lực lượng của Vũ Canh. Sau 3 năm, ngôi nhà Chu dẹp được loàn. Tề Thái công cũng không ngừng mở rộng cương thổ, nước Tề phát triển thành nước rộng lớn.

Sau này sẽ không rõ ràng Tề Thái công mất mặt năm nào là. Sử ký chỉ ghi ông lâu rộng lớn 100 tuổi hạc. Tính kể từ Khi gặp gỡ Cơ Xương năm 80 tuổi hạc cho tới Khi khuất, Khương Tử Nha sinh hoạt trong vòng rộng lớn hai mươi năm cuối thời ngôi nhà Thương, đầu thời ngôi nhà Chu. Tính riêng biệt kể từ Khi ông đáp ứng Chu Vũ Vương (1134 TCN) cho tới Khi ngôi nhà Chu dẹp hoàn thành loàn Vũ Canh (1113 TCN) là 21 năm, Khi nhập cuộc dẹp loàn thì Khương Tử Nha đang được ngoài 100 tuổi^[1][5].

Con ông là Khương (Lã) Cấp lên nối ngôi, tức là Tề Đinh công.

Tác phẩm[sửa | sửa mã nguồn]

Binh pháp Lục Thao[sửa | sửa mã nguồn]

Hiện ni vẫn tồn tại một bạn dạng lưu được nghĩ rằng binh pháp của Khương Tử Nha mang tên là: Lục Thao. Một số người coi binh pháp này là vật chứng thuyết phục nhất chứng tỏ sự tồn bên trên đem thiệt của anh hùng Khương Tử Nha.

Lục Thao có thể nói rằng là cỗ binh pháp lâu lăm nhất của Trung Quốc và trái đất, thường hay gọi là Binh Pháp Thái Công. Trong Chiến Quốc Sách, những tướng tá quân cũng thông thường coi sách Lục Thao như sách giáo khoa về binh pháp.

Bộ binh pháp Lục Thao bao gồm 6 quyển:

Quyển I: Văn Thao - bao gồm 12 thiên.

Quyển II: Võ Thao - 5 thiên.

Quyển III: Long Thao - 13 thiên.

Quyển IV: Hổ Thao - 12 thiên.

Quyển V: Báo Thao - 8 thiên.

Quyển VI: Khuyển Thao - 12 thiên.

Càn ranh vạn niên ca[sửa | sửa mã nguồn]

Khương Tử Nha sẽ là người sáng tác của Càn ranh vạn niên ca - những bài xích thơ Dự kiến sau này lịch sử hào hùng Trung Quốc.

Càn ranh vạn niên ca Dự kiến những đời trị, loàn, nêu thương hiệu phân tách tự động và thời hạn thay cho quyền của những vua chúa, người thống trị Trung Quốc vô một hội (10.800 năm)^[6].

Trong văn hóa[sửa | sửa mã nguồn]

Trong văn học[sửa | sửa mã nguồn]

Dân gian giảo lưu truyền những câu truyện thần thoại cổ xưa, truyền thuyết vô nằm trong bí ẩn về Khương Tử Nha. Thậm chí còn tồn tại cả một cuốn sách truyền thuyết Phong thần thao diễn nghĩa phát biểu xoay xung quanh Khương Tử Nha và trận đánh Chu - Thương. Trong tè thuyết này, Khương Tử Nha là môn đệ của Nguyên Thủy Thiên Tôn đem sứ mệnh phong những vị thánh thần từ các việc hùn ngôi nhà Chu lật ụp ngôi nhà Thương.

Bấy giờ, Cơ Xương nuôi chí lật ụp ngôi nhà Thương, đi mọi nơi lần tìm tòi người hiền khô tài. Một hôm, lên núi Bàn thờ Khê thấy Khương Tử Nha ngồi câu cá với cùng 1 lưỡi câu trực tiếp. Thấy kỳ lạ, Cơ Xương mới nhất hỏi: "ông lão, sao câu cá vì thế lưỡi câu trực tiếp thế thì câu sao được?". Khương Tử Nha mới nhất trả lời: "Lưỡi câu thông thường chỉ câu được cá, lưỡi câu này mới nhất câu được minh công ty." (Một truyền thuyết không giống bảo rằng đem người tiều phu chất vấn ông sao câu được cá với lưỡi câu trực tiếp, ông vấn đáp rằng ông ko câu cá tuy nhiên câu Công, câu Hầu). Thấy vậy Cơ Xương mới nhất rước những chuyện thế cuộc đi ra chất vấn, ngược nhiên Khương Tử Nha vấn đáp thông trong cả đã cho chúng ta thấy những loài kiến giải siêu phàm thế là kể từ tê liệt Khương Tử Nha theo gót phò Cơ Xương. Lúc bấy giờ ông đang được 60 tuổi hạc.

Trong trận đánh Chu - Thương, ngôi nhà Chu còn tồn tại sự trợ hùn của những tướng tá ngôi nhà trời không giống như: Nhị Lang Thần, thân phụ con cái Tháp Lý Thiên Vương - Na Tra hoàng thái tử... Trong Khi tê liệt phía ngôi nhà Thương cũng khá được sự trợ hùn của Cửu Vĩ Hồ, Thân Công Báo...

Cũng theo gót truyền thuyết này, Khương Tử Nha là 1 trong những người dân có pháp thuật cao siêu. Cuộc chiến là 1 trong những mẩu chuyện truyền thuyết về những cuộc so sánh tài phép màu và mẹo lược sống động, mê hoặc tuy nhiên những anh hùng vô này còn tác động cho tới cả những truyền thuyết không giống.

Xem thêm: nguyễn đắc văn là ai

Trong năng lượng điện ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

• Lưu Đức Khải đóng góp Khương Tử Nha vô Phong Thần Bảng 1 và 2 (phim 2006 + 2008)
• Trần Kiện Phong đóng góp Khương Tử Nha vô phim Anh Hùng Phong Thần Bảng phần 1 và 2 (phim năm trước và 2015)

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Tề (nước)
• Khương Tề
• Chu Văn Vương
• Chu Vũ Vương
• Chu Công Đán
• Phong thần thao diễn nghĩa
• Cuồng Duật

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Sử ký Tư Mã Thiên, những thiên:
  • Chu bạn dạng kỷ
  • Tề Thái công thế gia
• Mã Nguyên Lương, Lê Xuân Mai (2004), Khổng Minh, Nhà xuất bạn dạng Đà Nẵng
• Trình Doãn Thắng, Ngô Trâu Cương, Thái Thành (1998), Cố sự Quỳnh Lâm, Nhà xuất bạn dạng Thanh Hoá

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Càn ranh vạn niên ca giờ đồng hồ Trung
• Lời giải Càn ranh vạn niên ca