lãnh tụ chỉ huy quân ta chống pháp ở đà nẵng là ai

Nguyễn Tri Phương (1800-1873) là 1 trong những đại danh thần nước ta thời mái ấm Nguyễn. Ông là vị Tổng lãnh đạo quân group triều đình Nguyễn ngăn chặn quân Pháp xâm lăng theo thứ tự ở những mặt mày trận Thành Phố Đà Nẵng (1858), Gia Định (1861) và Hà Thành (1873). Thành Hà Thành thất thủ, ông bị thương nặng nề và bị quân Pháp bắt lưu giữ, chiến sĩ Pháp đang được kiến nghị cứu vãn chữa trị mang đến ông tuy nhiên ông đang được kể từ chối và cự tuyệt liên minh với bọn chúng cho tới khi khuất.

Bạn đang xem: lãnh tụ chỉ huy quân ta chống pháp ở đà nẵng là ai

Xuất thân ái và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Tri Phương (chữ Hán: 阮知方) thương hiệu cũ là Nguyễn Văn Chương, tự động Hàm Trinh, hiệu là Đường Xuyên, sinh ngày 21 mon 7 năm Canh Thân (9 mon 9 năm 1800), quê xã Đường Long (Chí Long), Điền Lộc, Phong Điền, Thừa Thiên Huế.

Ông xuất thân ái vô một mái ấm gia đình làm đồng và nghề ngỗng công nhân mộc. Nhà túng lại ko xuất thân ái kể từ khoa trường tuy nhiên nhờ ý chí tự động lập ông đang được tạo sự cơ nghiệp rộng lớn.

Năm Quý Mùi (1823), vua Minh Mạng đề bạt ông hàm Điển cỗ (Bí thư ở Nội điện), năm tiếp theo thăng Tu biên soạn, rồi Thừa chỉ ở Nội những, 2 năm sau thăng Thị độc, Thị giảng học tập sĩ, năm 1831 thăng Hồng Lô tự động khanh.

Năm 1832, ông được sung vô phái cỗ sang trọng Trung Quốc về sự việc thương nghiệp. Năm 1835 ông nhận mệnh lệnh vua Minh Mạng vô Gia Định nằm trong Trương Minh Giảng bình tấp tểnh những vùng mới nhất vỡ hoang. Việc thành công xuất sắc ông được thăng hàm Thị thầy thuốc.

Năm 1837, ông bị triều thần dèm trộn, nên bị giáng xuống thực hiện thư lại ở cỗ Lại. Cuối năm, ông được phục sinh hàm Chủ sự, sung chức Lang trung. Năm sau ông thăng Thị thầy thuốc cỗ Lễ, năm 1839 thăng hàm Tham tri, thao tác ở Nội những.

Năm Canh Tý (1840), ông được xẻ thực hiện Tuần phủ Nam Ngãi (Quảng Nam và Quảng Ngãi), nhìn coi tía chống cửa ngõ biển cả Thành Phố Đà Nẵng. Công việc hoàn thành xong chất lượng tốt đẹp mắt, ông được triệu về kinh thăng Tham tri cỗ Công, được vua Thiệu Trị cử thực hiện Tổng đốc Long Tường (Vĩnh Long và Định Tường). Tại trên đây, ông dẹp tan được những toán giặc cướp quốc tế vô quấy đập.

Tháng 5 âm năm 1844, ông được cải xẻ Tổng đốc An Hà (An Giang, Hà Tiên^[1]). Năm 1845, ông cùng theo với Doãn Uẩn vượt qua quân Xiêm La của tướng mạo Bodin, bình tấp tểnh Cao Miên, ổn định tấp tểnh trọn vẹn vùng biên thuỳ Tây Nam nằm trong miền Tây Nam cỗ.

Ông được vua Thiệu Trị tán tụng là kẻ gan lì dạ: Gần trên đây đem viên trung sứ kể từ quân loại về nói: Nguyễn Tri Phương đối trận tiến công nhau với giặc, đạn rơi xuống như mưa; tỳ tướng mạo bẩm van quăng quật lọng cút khiến cho địch ngoài biết. Tri Phương quát tháo lên, sai giương thêm thắt 2 lọng nữa. Từ đấy, khí thế quân sĩ nhiệt huyết vội vàng trăm phiên, tiếp tục chiếm được thành công xuất sắc. Ví phỏng người nhút nhát đương vô việc ấy, liệu đem ngoài tổn thất lòng tin không ?".^[2]

Sau cơ, ông được thăng chức Khâm sai quân loại đại thần Trấn Tây hàm Tòng Hiệp Biện Đại học tập sĩ (tháng 9 âm/1845),^[3] rồi được thưởng thương hiệu "An Tây trí dũng tướng" (tháng 2 âm/1847).^[4]

Tháng 5 năm 1847, ông được triệu về kinh, thăng hàm Chánh Hiệp biện ĐH sĩ, lãnh Thượng thư cỗ Công đại thần Cơ mật viện, tước đoạt Tráng Liệt tử^[5] và được ban một Ngọc bài bác đem tương khắc tư chữ "Quân kỳ thạc phụ", được chép công trạng vô bia đá ở Võ miếu (Huế). Sau khi vua Thiệu Trị tổn thất, ông được đình thần tôn thực hiện Phụ chủ yếu Đại thần (theo di chiếu).

Năm Mậu Thân (1848), vua Tự Đức phong tước đoạt mang đến ông là Tráng Liệt bá. Cùng năm cơ, thân phụ ông khuất. Ông van về cư tang, tuy nhiên vì như thế đang khiến Phụ chủ yếu nên chỉ có thể được ngủ một thời hạn cộc cần đi ra thao tác bên trên triều đình.

Năm Canh Tuất (1850), vua Tự Đức chuẩn chỉnh phê cải thương hiệu ông là Nguyễn Tri Phương.^[a] Từ cơ thương hiệu Nguyễn Tri Phương trở nên thương hiệu chủ yếu của ông. Sau cơ ông được sung chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần những tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên. Năm 1853, ông được thăng Điện hàm Đông những Đại học tập sĩ, rồi lãnh chức Kinh lược sứ Nam Kỳ. Trong thời hạn này, ông đem công lập được không ít vọng gác điền, khai khẩn khu đất phí, dân ở ở địa hạt được định cư lập nghiệp.

Thống lĩnh quân sự chiến lược kháng Pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Năm Mậu Ngọ (1858), tàu chiến Pháp cho tới uy hiếp Thành Phố Đà Nẵng, vua Tự Đức cử ông thực hiện Quân loại Tổng thống đại thần thẳng lãnh đạo quân group ngăn chặn. Với tranh bị hiện đại, Pháp đang được uy hiếp và đập bỏ một số trong những rộng lớn vọng gác lũy của nước ta, ông bị triều đình giáng cấp cho vẫn lưu bên trên chức. Tuy nhiên, bởi công việc plan chống thủ của Nguyễn Tri Phương chu đáo nên quân Pháp ko thể tiến thủ lên được.^[6]

Năm 1859, Pháp chuyển qua làn đường khác tiến công trở thành Gia Định, quân mái ấm Nguyễn ko rõ rệt thương vong tuy nhiên tan tan ngay gần không còn. Thành bị hạ, Hộ đốc trở thành Gia Định là Võ Duy Ninh tự động vẫn. Sau cơ, Pháp đang được mang đến đập bỏ trở thành Gia Định.^[b] Năm 1860, Nguyễn Tri Phương được sung chức Gia Định quân loại, Thống đốc quân vụ nằm trong Tham nghiền đại thần Phạm Thế Hiển nhìn coi việc quân sự chiến lược ở miền Nam.

Nguyễn Tri Phương mái ấm trương kêu gọi kể từ 15.000 cho tới đôi mươi.000 quân; tuy nhiên ko triệu tập quân ở một điểm, nhưng mà tạo thành tía đạo: một đạo chủ yếu đóng góp bên trên vọng gác Phú Thọ, địa điểm quân loại Gia Định hiện nay đóng; một đạo đóng góp ở phủ phân tử Tân An; một đạo đóng góp ở tỉnh phân tử Biên Hòa. Ông hạ mệnh lệnh chống thủ những đàng sông, ngòi rộng lớn nhỏ, một vừa hai phải tiến công và lưu giữ, từ từ che thêm thắt vọng gác lũy tiến thủ sát cho tới địa điểm địch đóng góp quân. Trang bị mang đến quân group cần thiết kể từ đôi mươi cho tới 30 cổ súng loại rộng lớn, 2 lần bán kính nòng kể từ 2 tấc 9 phân trở lên trên. Do ko nắm rõ tình hình quân sự chiến lược và chủ yếu trị của Pháp, Nguyễn Tri Phương đang được mái ấm trương kiến thiết đại vọng gác Chí Hòa (về sau người Pháp gọi là Kỳ Hòa) nhằm vây hãm, bức rút quân Pháp. Tuy nhiên, sau vào trong ngày 25 mon hai năm 1861, quân Pháp đang được tổ chức công đập đại vọng gác. Ông lãnh đạo binh lính kháng cự tàn khốc tuy nhiên rồi bị thương, đại vọng gác thất thủ, Gia Định lại bị cướp. Em ruột ông là Nguyễn Duy tử trận, ông bị không bổ nhiệm xuống thực hiện Tham tri, mãi cho tới năm tiếp theo lại được hàm Binh cỗ Thượng thư, sung Đổng nhung quân vụ Biên Hòa, tập luyện hiệp lực lượng nhằm ngăn lại bành trướng của quân group Pháp.

Năm 1862, sau khoản thời gian triều đình Huế ký Hòa ước Nhâm Tuất, tổn thất 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ vô tay Pháp, ông được cử đi ra Bắc thực hiện Tổng thống Hải An quân vụ, thăng chức Võ Hiển Đại học tập sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tì. Năm Nhâm Thân (1872), lại được điều về lưu giữ chức Tuyên sát đổng mức độ đại thần, thay cho mặt mày triều đình kiểm tra việc quân sự chiến lược ở Bắc Kỳ.

Đánh dẹp giặc cướp bên trên khu đất Bắc[sửa | sửa mã nguồn]

Từ năm 1863, ông được cử đi ra Bắc Kỳ tiến công dẹp quân Lê Duy Phụng.

Năm Tự Đức loại 25 (1870), quân Cờ Đen Lưu Vĩnh Phúc vẫn tiến công đập cướp bóc tách những tỉnh Thái Nguyên, TP. Lạng Sơn, Cao phẳng phiu, Trong 3 năm ngôi trường bọn chúng vẫn uy hiếp những tỉnh này và quan liêu quân liên tiếp thất bại.

Sau khi quan liêu Tổng đốc Phạm Chi Hương chiến bại và bị tóm gọn, triều đình đang được phái Võ Trọng Bình đi ra thực hiện Tổng đốc Hà Ninh kiêm Khâm sai Quân loại đại thần những tỉnh Tuyên-Thái-Lạng. Quan Khâm sai hội với quan liêu Đề đốc Quảng Tây nhằm nằm trong tiến công quân Ngô Côn vì như thế bọn họ cứ quấy đập cả nhì mặt mày biên thùy. Vào thân ái năm 1869, Ngô Côn đem quân tiến công TP Bắc Ninh, quan liêu Tiểu phủ Ông Ích Khiêm tiến công thắng một trận rộng lớn, phá vỡ quân giặc và Ngô Côn bị phun bị tiêu diệt.

Ngô Côn bị tiêu diệt rồi thì đồng đảng chia thành 3 phe nối tiếp cướp đập những tỉnh mạn ngược ở miền Bắc: phe Cờ Đen của Lưu Vĩnh Phúc, phe Cờ Vàng của tướng mạo Hoàng Sùng Anh, phe Cờ Trắng của Án Thư Văn Nhị và Lương Văn Lợi.

Quan Trung quân Đoàn Thọ được gửi kể từ Kinh đi ra thực hiện Tổng thống quân vụ Bắc Kỳ. Ông ngay tắp lự kéo quân lên TP. Lạng Sơn. phường giặc Khách là Tô Tứ bất thình lình nổi lên nửa tối vô cướp trở thành giết mổ bị tiêu diệt Đoàn Thọ. Võ Trọng Bình như mong muốn chạy bay được. Triều đình Huế lại sai Hoàng Kế Viêm đi ra thực hiện Thống đốc quân vụ Lạng-Bình-Ninh-Thái cùng theo với Tán tương Tôn Thất Thuyết dò la cơ hội dẹp giặc mang đến yên ổn. Tiếp theo đòi vua lại sai ông Lê Tuấn là Thượng thơ Hình cỗ đi ra thực hiện Khâm sai thị sự sẽ giúp đỡ Hoàng Kế Viêm. Rồi Hoàng Kế Viêm lưu giữ mạn Sơn Tây, Lê Tuấn trấn đóng góp ở Thành Phố Hải Dương. Dù vậy tình hình vẫn lùng nhùng ko giải quyết và xử lý thanh thỏa được.

Vua Tự Đức quá phiền lòng, lại cần vời Nguyễn Tri Phương mang đến thực hiện chức Tam tuyên quân loại Khâm mạng Đại thần, được quy tắc tùy nghi ngại băn khoăn việc tiến công dẹp mang đến yên ổn. Vua ban mang đến ông kỳ bài bác, ấn dò la, cờ mao tiết, nhung nó, v.v. Đến miền Bắc, ông và Hoàng Kế Viêm mái ấm trương phân chia nhằm trị, hàng phục quân Cờ Đen vì như thế lực lượng này mạnh mẽ nhất và người sử dụng nó nhằm khắc chế và kìm hãm những group không giống. Vua Tự Đức chấp thuận và ban mang đến Lưu Vĩnh Phúc chức Đề đốc với trọng trách tuần chống ở biên cảnh. Chính sách này trầm trồ đem hiệu suất cao, quân Cờ Đen hùn mức độ tiến công quân Cờ Vàng, Cờ Trắng và về sau nhập cuộc tiến công Pháp.

Năm Tự Đức loại 24 (1871) vua xuống dụ chuẩn chỉnh mang đến ông phục sinh nguyên vẹn hàm Thái tử Thái bảo Võ hiển năng lượng điện Đại học tập sĩ Trí dõng tướng mạo Tráng liệt bá, vẫn sung Tam tuyên quân loại Khâm mạng Đại thần.

Chống lưu giữ trở thành Hà Nội[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm: rockefeller là ai

Năm 1873, Soái phủ Nam Kỳ phái Francis Garnier đem quân đi ra Hà Thành, lấy cớ hùn thương nghị sự giành cãi thân ái tay thương gia Jean Dupuis và cơ quan ban ngành mái ấm Nguyễn ở Bắc Kỳ. Thoạt tiên Đô đốc Dupré tấp tểnh thể hiện nhì ngàn quân, tuy vậy việc phái một lực lượng quân sự chiến lược rộng lớn vì vậy làm cho nghi hoặc kể từ phía triều đình Huế. Kết viên là đại úy Garnier thuyết phục đô đốc Dupré là chỉ việc vài ba chục đấu sĩ giỏi nhất là đầy đủ. Trên sách vở và giấy tờ, Garnier đem mệnh lệnh khảo sát tình hình giành cãi thân ái Dupuis và mái ấm đương viên, trục xuất Dupuis ngoài Bắc kỳ sau khoản thời gian đang được thu xếp bồi thông thường thiệt sợ hãi mang đến ông tao. Tiếp cơ Garnier cần buộc mái ấm đương viên đồng ý xuất hiện thông thương tuyến phố thủy sông Hồng, bịa trạm thuế quan liêu và người sử dụng chi phí thuế chiếm được nhằm trả trả phí tổn cuộc viễn hành. Tuy nhiên thực tiễn là Garnier đang được rất rất hoan lạc ghi chép thư mang đến anh trai "Tôi đem toàn quyền bính động! Nước Pháp tiến thủ lên!"^[7]

Garnier trả quân đi ra bắc trở thành nhì mùa, mùa đầu 83 chiến sĩ, mùa nhì thêm thắt 88 chiến sĩ và nhì pháo thuyền^[7] (kể cả số thủy thủ và thủy binh). Tới ngày 5 mon 11 ông tao đã đi đến Hà Thành bên trên tàu tương đối nước của Dupuis, bởi Dupuis cút đón dọc đàng. Cộng với nằm trong hạ của Dupuis, bao gồm đem 10 người Âu, 30 người Á, 150 chiến sĩ tiến công mướn Vân Nam và một số trong những chiến sĩ Cờ vàng, Garnier sẵn sàng xâm lăng trở thành Hà Thành sau khoản thời gian nhận biết những yêu thương sách của tớ ko rình rập đe dọa được Nguyễn Tri Phương.

Đêm ngày 19, rạng sáng sủa ngày đôi mươi mon 11 năm 1873, Garnier đột kích trở thành Hà Thành. Quân Pháp bất thần xâm lăng vòng chống thủ phía bên ngoài của nhì cửa ngõ phía nam giới, và băng qua cầu trước lúc quân trú chống kịp phun xuống. Đồng thời, pháo kể từ những pháo thuyền cũng tưới lên, tạo nên quân lính chống thủ, bởi xa lạ với đạn pháo, quăng quật chạy nghiền loàn ngoài trở thành theo đòi cửa ngõ tây. Cùng khi cơ, hỏa lực quân Pháp cũng phun vỡ cửa ngõ nam giới, và chỉ vô một giờ, quân Pháp đang được treo cờ tam tài lên vọng lâu trở thành Hà Thành. Hơn nhì ngàn quân triều đình bị tóm gọn thực hiện tù binh, về phía quân Pháp, có duy nhất một người chiến sĩ tiến công mướn Vân Nam của Dupuis bị giết mổ bởi một viên sĩ quan liêu Pháp phun khuyết điểm.^[8]

Con trai Nguyễn Tri Phương là Phò mã Nguyễn Lâm bị trúng đạn bị tiêu diệt bên trên trận, Nguyễn Tri Phương cũng trở thành trọng thương. Ông được chiến sĩ Pháp cứu vãn chữa trị, tuy nhiên ông khẳng khái kể từ chối và phát biểu rằng: "Bây giờ nếu như tao chỉ gắng lây lất nhưng mà sinh sống, sao vày thung dung bị tiêu diệt về sự việc nghĩa"^[9][10] Sau cơ, ông tuyệt thực ngay gần một mon và tổn thất vào trong ngày đôi mươi mon 12 năm 1873 (1 mon 11 Âm lịch), lâu 73 tuổi hạc. Thi hài ông và Nguyễn Lâm được trả về chôn cất bên trên quê mái ấm. Đích thân ái vua Tự Đức^[11] tự động biên soạn bài bác văn tế mang đến tía vị công thần (Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm, Nguyễn Tri Phương) và mang đến lập thông thường thờ Nguyễn Tri Phương bên trên quê mái ấm.

Nhận xét[sửa | sửa mã nguồn]

Tấm gương quên bản thân vì như thế nước của ông được quần chúng. # khâm phục, kính trọng, ông được thờ vô thông thường Trung Liệt (cùng với Hoàng Diệu) bên trên gò Quận Đống Đa với câu đối:

Thử trở thành quách, demo giang tô, bách chiến phong trần dư xích địa

Vi nhật tinh ranh, vi hà nhạc, những năm tâm sự vọng thanh thiên^[c]

Dịch:

Kia trở thành quách, cơ sông núi, trăm trận phong trần còn thước đất

Là trời sao, là sông núi, chục năm tâm sự với trời xanh

Sách nước ta sử lược phán xét về ông: "Ông Nguyễn tri Phương là kẻ ở Thừa-thiên, bởi lại-điển xuất thân ái, thực hiện quan liêu kể từ đời vua Thánh-tổ, trải qua quýt tía triều, nhưng mà mái ấm vẫn thanh-bạch, chỉ đem trí-lực nhưng mà băn khoăn việc nước, chứ không cần thiết của-cải. Nhưng chẳng may cần khi quốc cỗ nguy hiểm, ông cần đem thân ái hiến cùng nước, trở thành đi ra mọi người thân phụ con cái, bằng hữu đều tổn thất vì như thế việc nước. Thật là 1 trong những mái ấm trung-liệt xưa ni không nhiều đem vậy."

Khen thưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Năm Canh Tý (1840), Khâm sai quân loại đại thần, hàm Tòng Hiệp Biện Đại học tập sĩ rồi được thưởng thương hiệu "An Tây trí dũng tướng".

Tháng 5 năm 1847, thăng hàm Chánh Hiệp biện ĐH sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tử và được ban một Ngọc bài bác đem tương khắc tư chữ "Quân kỳ thạc phụ", được chép công trạng vô bia đá ở Tòa Võ miếu Huế, bên trên bia Võ công An tây dựng khoảng chừng năm 1847-1851, (tấm bia Võ công này thời nay đã trở nên thất lạc).

Năm Canh Tuất (1850), vua Tự Đức ban thương hiệu Nguyễn Tri Phương, chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần kiêm Tổng đốc những tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên.

Năm 1853, thăng Điện hàm Đông những Đại học tập sĩ. Năm 1862, thăng chức Võ Hiển Đại học tập sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tì. Hàm Thái tử Thái bảo Võ hiển năng lượng điện Đại học tập sĩ Trí dõng tướng mạo Tráng liệt bá (1871).

Vinh danh[sửa | sửa mã nguồn]

Khu lăng tẩm (Nguyễn Tri Phương, Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm) và Nhà thờ Nguyễn Tri Phương ni nằm trong xã Phong Chương, thị xã Phong Điền, Thừa Thiên Huế. Ngày 14 mon 7 năm 1990, toàn thể khu vực thông thường mộ này được thừa nhận là di tích lịch sử cấp cho vương quốc theo đòi đưa ra quyết định số 575-QĐ/VH của Sở trưởng Sở Văn hóa tin tức nước ta. Ngày 21 mon 3 năm 2010, bên trên xã Phong Chương đang được ra mắt lễ khánh trở thành dự án công trình bình phục, tôn tạo nên Khu di tích lịch sử bên trên.

Ngoài thông thường thờ bọn họ Nguyễn Tri ở Phong Điền, Thừa Thiên Huế, bên trên phường Bửu Hòa, TP.HCM Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai cũng đều có một thông thường thờ Tam công nhưng mà vô cơ Nguyễn Tri Phương sẽ là trở thành hoàng của địa hạt. Mé miêu tả và hữu chánh năng lượng điện thờ nhì vị Tán lý quân vụ Nguyễn Duy (em ruột Nguyễn Tri Phương) và phò mã Nguyễn Lâm (con Nguyễn Tri Phương). Hằng năm tổ chức triển khai lễ Kỳ yên ổn trang trọng vào trong ngày 16, 17 mon 10 âm lịch. Lễ kéo dãn vô nhì ngày với những nghi tiết tiến thủ thần, trình diễn hành lễ cỗ, tống phong... Đền thờ Tam công và đã được xếp thứ hạng Di tích lịch sử dân tộc cấp cho vương quốc vô năm 1992.^[12]

Ở nước ta cũng đang sẵn có nhiều tuyến phố và ngôi trường học tập có tên ông.

Thơ ca[sửa | sửa mã nguồn]

Sinh thời, Nguyễn Tri Phương rất rất không nhiều thực hiện thơ, tuy nhiên năm 1866, ông được vua Tự Đức mang đến vô Nam nhậm chức, ông đem bài bác thơ tặng Kinh lược sứ Phan Thanh Giản:

Ven ngàn góc bể dặm nghịch tặc vơi,

Vui tỏ phân nhau một bước đời.

Cá lại Long giang nhì trượt nước,

Nhạn về du phù hợp một phương trời.

Nửa hồ nước cố cựu nhìn lai lảng,

Cạn chén tư mùi hương dông lộng khơi.

Hãy kịp Tràng An mau quay về,

Thăm người viếng cảnh hỡi người ơi!

Hậu duệ[sửa | sửa mã nguồn]

Con trai, Phò mã Nguyễn Lâm quyết tử vô trận Pháp tiến công trở thành Hà Thành phiên loại nhất, nằm trong ông.

Theo cụ Nguyễn Tri Tài, nguyên vẹn GS Ban Việt - Hán, Đại học tập Văn khoa Thành Phố Sài Gòn, giảng viên  môn Hán cổ khoa Ngữ văn, Trường Đại học tập Tổng phù hợp Thành phố Sài Gòn, con cháu 5 đời của Nguyễn Tri Phương (đứng sản phẩm chánh bái), thì dòng tộc Nguyễn Tri còn một nhánh ở Tiền Giang. Trưởng nhánh là Nguyễn Tri Túc, con cái loại Nguyễn Tri Phương. Nguyễn Tri Túc có tiếng về tài thổi sáo và tiến công đàn. Nguyễn Tri Túc đem nhì con cái là Nguyễn Tri Lạc xuất sắc về hát bội, đàn cò và Nguyễn Tri Khương là người sáng tác vở cải lương lậu Giọt lệ cộng đồng tình.

Con Nguyễn Tri Lạc là nhạc sĩ Nguyễn Mỹ Ca. Em gái ông là u của Giáo sư TS âm thanh Trần Văn Khê và nghệ sỹ quái quỷ kiệt Trần Văn Trạch (chắt ngoại).^[13]

Chú ruột của ông Nguyễn Tri Tài là Nguyễn Tri Kiệt, con cháu nội Phò mã Nguyễn Lâm, con cái của Lễ cỗ thượng thư Nguyễn Tri Kiểm cũng chính là nghệ sỹ nhiều tài, xuất sắc những loại đàn cò, giành, nguyệt, thực hiện đạo trình diễn và nhập vai kép hát bội, ca Huế, cải lương lậu vô trong thời điểm 1940 bên trên xứ Huế.^[12]

Xem thêm: nguyễn thị kim tiến là con của ai

Chú giải[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Quốc triều chánh biên toát yếu, Cao Xuân Dục, 1909
• Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim, 1919
• Throne and mandarins, Lloyd E. Eastman, Havard University Press, 1967
• Black Flags In Vietnam, Henry McAleavy, The MacMillan Company: Thành Phố New York, 1968
• Ngô Bắc dịch. “Quân Cờ Đen, Henry McAleavy”. Bản gốc tàng trữ ngày 27 mon hai năm 2007. Truy cập ngày 21 mon hai năm 2021.
• Henry McAleavy, Ngô Bắc dịch. “Cơn thịnh nộ của Lưu Vĩnh Phúc”. Bản gốc tàng trữ ngày 7 mon hai năm 2007. Truy cập ngày 21 mon hai năm 2021.
• Henry McAleavy, Ngô Bắc dịch, Quân Cờ Đen, Lưu Vĩnh Phúc & Cuộc cuộc chiến tranh Trung - Pháp 1884-1885, Bản dịch chương 6, 14 và Phụ lục Black Flags In Vietnam.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Minh họa tiến công trở thành Hà nội Lưu trữ 2006-12-01 bên trên Wayback Machine
• Quân Pháp tiến công trở thành Kỳ Hòa^[liên kết hỏng] Lưu trữ 2008-02-15 bên trên Wayback Machine