| Vạn Xuân Cao Đế 李南帝 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hoàng đế VN | |||||||||||||
 Tranh đạp dầu bên trên mộc thế kỷ XVIII thời Lê trung hưng, vẽ Lý Nam Đế | |||||||||||||
| Hoàng đế Vạn Xuân | |||||||||||||
| Trị vì | 544 – 548
Bạn đang xem: lý nam đế là ai | ||||||||||||
| Kế nhiệm | Triệu Việt Vương | ||||||||||||
| Thông tin cẩn chung | |||||||||||||
| Sinh | 17 mon 10, 503 Giao Châu | ||||||||||||
| Mất | 13 tháng tư, 548 (44 tuổi) Vạn Xuân | ||||||||||||
| Thê thiếp | Hoàng hậu Đỗ Thị Khương | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Tước hiệu | Vạn Xuân Đế(南越帝) | ||||||||||||
| Triều đại | Nhà Tiền Lý | ||||||||||||
| Thân phụ | Lý Cạnh hoặc Lý Toản | ||||||||||||
| Thân mẫu | Lê Thị Oánh | ||||||||||||
| Tôn giáo | Phật giáo | ||||||||||||
Lý Nam Đế (chữ Hán: 李南帝; 503 – 548), húy là Lý Bí hoặc Lý Bôn (李賁) (xem mục Tên gọi mặt mày dưới), là vị vua thứ nhất trong phòng Tiền Lý và nước Vạn Xuân. Ông là một vô 14 nhân vật vượt trội của dân tộc bản địa VN.[1]
Tên gọi[sửa | sửa mã nguồn]
Trong sử cũ viết lách bởi vì Hán văn như Đại Việt sử ký toàn thư và Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục thì thương hiệu thiệt của Lý Nam Đế được ghi lại là 李賁.[2][3] Trong khi chữ 李 chỉ mất âm Hán Việt là "Lý" thì chữ 賁 lại rất có thể phát âm là "Bí" hoặc "Bôn", nhưng mà sử cũ viết lách bởi vì Hán văn thì lại không những rõ rệt chữ 賁 nên phát âm ra làm sao nên đem người phát âm "李賁" là "Lý Bôn", lại sở hữu người phát âm là "Lý Bí".[4] Xét về nghĩa thì thương hiệu Lý Bôn đem tính hợp lí rộng lớn vì như thế chữ 賁 âm bôn Tức là dũng mãnh, nhanh chóng nhẹn
Quê hương[sửa | sửa mã nguồn]
Nhiều sách sử cho thấy thêm tổ tiên của Lý Nam Đế là kẻ tỉnh Sơn Tây vào thời điểm cuối thời Tây Hán thì tách thanh lịch ở Giao Châu nhằm tị nạn loàn Vương Mãng. Qua chín đời, cho tới đời Lý Tắc thì dòng tộc Lý đang được ở VN được rộng lớn năm thế kỷ. Chính sử Trung Quốc đều coi Lý Tắc là "Giao Châu thổ nhân".[5]
Theo sách Văn minh Đại Việt của Nguyễn Duy Hinh địa thế căn cứ những thần phả thì Lý Tắc ko nên là mới loại bảy nhưng mà là mới loại 11 của mình Lý kể từ khi thanh lịch VN. Khoảng cơ hội 11 mới vô năm thế kỷ hợp lí rộng lớn là bảy mới vô năm thế kỷ. Theo cơ, đời loại bảy là Lý Hàm lấy bà Ma thị là kẻ Việt, sinh đi ra Lý Thanh. Lý Thanh đáp ứng bên dưới quyền Thứ sử Giao Châu là Đàn Hòa Chi ngôi nhà Lưu Tống thời Nam Bắc Triều (Trung Quốc). Lý Thanh sinh đi ra Lý Hoa, Lý Hoa sinh đi ra Lý Cạnh. Lý Cạnh sinh đi ra Lý Thiên Báo, Lý Tắc và Lý Hùng.[5]
Lịch sử Trung Quốc[6][cần dẫn nguồn] mang lại biết: "Năm 436 vua Lưu Tống Văn Đế (424–453) sai loại sử Giao Châu Đàn Hòa Chi tiến công Lâm Ấp." Năm 453 vua Lưu Tống Văn Đế nằm trong loại sử Giao Châu Đàn Hòa Chi tiến công Lâm Ấp lấy được rất nhiều của quý kỳ lạ thì từ lúc cuối thời Tây Hán là năm 25 Công nguyên vẹn cho tới khi Đàn Hoà Chi tiến công Lâm Ấp lượt loại nhất năm 436 là rộng lớn 400 năm. Trong khi cơ theo dõi phương pháp tính của Nguyễn Duy Hinh thì Lý Thanh là đời loại tám, vì vậy kể từ cụ tổ thứ nhất thanh lịch VN cho tới Lý Thanh ko cho tới 250 năm, thế thì ko thể liên minh với Đàn Hoà Chi năm 436 được. Từ cụ tổ thứ nhất thanh lịch VN cho tới vua Lý Tắc ko nên 11 đời hoặc 7 đời, nhưng mà là 17 đời. Có tài năng số lượng 7 này sai bởi vì vá in dán kể từ 17 trở thành 7, tựa như tình huống Ngô Mây sinh vào năm 1919 in sai lầm trở thành 1929 (đã được chỉnh lý bên trên báo QĐND số đi ra ngày 31 mon 12 năm 2006) hoặc ngôi nhà Mạc cướp căn nhà Lê năm 1527 lại in 1517. Đại Việt sử ký toàn thư[7][8] thì chép: "Tổ tiên là kẻ Bắc, cuối thời Tây Hán cực vì như thế việc tiến công dẹp mới mẻ tách thanh lịch ở khu đất phương Nam, được bảy đời thì trở thành người Nam" chứ không cần nói đến việc Lý Tắc là bảy đời.
Theo thần sắc[9] chép về Lý Thiên Báo, anh trai Lý Tắc là ở xã Dịch Vọng Tiền (Cầu Giấy, Hà Nội) như sau: "Giáp Tăng Phúc xã Dịch Vọng Tiền thời buổi này, xưa vốn liếng là trang Tỉnh Thái Bình. Đất ở phía trên phẳng phiu, sông ở phía trên vô non cây trồng xanh rì tươi tỉnh nhưng mà sầm uất, phong tục hóa học phác hoạ nhưng mà cứng cáp. Trong ấp đem ông Lý Thiên Báo luôn luôn thao tác thiện, ngày tối thắp mùi hương thờ thượng đế, rộng lớn lòng thực hiện điều phúc, vứt của tu tạo ra thông thường miếu..." [10]
Về quê nhà Lý Tắc, những mối cung cấp tư liệu ghi không giống nhau. Đại Việt sử ký toàn thư và Lịch triều hiến chương loại chí ghi ông là kẻ Tỉnh Thái Bình, phủ Long Hưng. Theo Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục thì "tên Tỉnh Thái Bình đặt điều kể từ thời Đường (618–907), còn Long Hưng đặt điều kể từ thời Trần (1225–1400)," vì vậy gọi Tỉnh Thái Bình và Long Hưng là gọi theo dõi thương hiệu sau đây đặt điều. Các sử gia ngôi nhà Nguyễn xác lập Long Hưng nằm trong Tỉnh Thái Bình và nhận định rằng quê Lý Tắc nằm trong Tỉnh Thái Bình. Việt Nam sử lược ghi rằng phủ Long Hưng nằm trong tỉnh Sơn Tây (cũ). Các ngôi nhà phân tích lúc bấy giờ đã cho thấy rằng: thời Bắc nằm trong, tỉnh Tỉnh Thái Bình lúc bấy giờ vẫn chính là đại dương. Tên gọi Tỉnh Thái Bình thời Bắc nằm trong ở trong vòng vùng Sơn Tây (Hà Nội) [11]. Tại điểm này còn có nhiều thông thường thờ Lý Tắc và những người dân ràng buộc với ông như Triệu Túc, Phạm Tu, Lý Phật Tử.
Nhân kỷ niệm 1.470 năm (542–2012) ngày cuộc khởi nghĩa Lý Tắc nở rộ, ngày 6 mon 10 thời điểm năm 2012 bên trên TP Hà Nội, Hội Khoa học tập Lịch sử VN và Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thái Nguyên tổ chức triển khai Hội thảo khoa học tập "Một số yếu tố về Vương triều Tiền Lý và quê nhà của vua Lý Nam Đế" đã lấy đi ra Tóm lại vua Lý Nam Đế đem quê gốc ở thôn Cổ Pháp, xã Tiên Phong, thị trấn Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên.[12][13]
Tuổi thơ Của Lý Bí[sửa | sửa mã nguồn]
Lý Tắc sinh ngày 12 mon 9 năm Quý Mùi (17 mon 10 năm 503). Lý Tắc có tài năng, được Thứ sử Giao Châu là Vũ Lâm hầu Tiêu Tư (蕭諮) ngôi nhà Lương mời mọc đi ra thực hiện chức Giám quân ở Đức châu (huyện Đức Thọ, tỉnh TP Hà Tĩnh ngày nay).[5] Nhưng bởi bất bình với những quan lại lại đô hộ gian ác, Lý Tắc vứt quan lại, về quê, chiêu binh mãi mã ngăn chặn cơ quan ban ngành đô hộ.
Đánh xua đuổi quân Lương và Lâm Ấp[sửa | sửa mã nguồn]
Khởi nghĩa xua đuổi Tiêu Tư[sửa | sửa mã nguồn]
Được nhiều người tận hưởng ứng, lực lượng của Lý Tắc vững mạnh. Tù trưởng ở Chu Diên (Đan Phượng, Hà Nội) là Triệu Túc nằm trong con cái là Triệu Quang Phục phục tài đức của ông nên đang được lấy quân nhập với đạo quân của ông. Tinh Thiều, một người đảm bảo chất lượng kể từ chương, từng cho tới đế kinh ngôi nhà Lương van lơn được lựa chọn thực hiện quan lại, tuy nhiên chỉ được mang lại chức "gác cổng thành" nên vứt về Giao Châu theo dõi Lý Tắc. Bên cạnh đó vô lực lượng của Lý Tắc còn tồn tại một võ tướng mạo là Phạm Tu đang được ngoài 60 tuổi tác. Thần phả còn ghi nhận tăng những tướng mạo theo dõi hùn Lý Tắc là Trịnh Đô, Tam Cô, Lý Công Tuấn hoặc thường hay gọi là Đào Công Tuấn.[14]
Lý Tắc link với những châu phụ cận nằm trong ngăn chặn Tiêu Tư. Cuối năm 541, Lý Tắc đầu tiên cất binh kháng ngôi nhà Lương, khí thế cực mạnh. Theo sách Lương thư của Trung Quốc, Tiêu Tư liệu thế ko kháng nổi quân Lý Tắc, nên sai người đem của nả cho tới hối lộ mang lại Lý Tắc và để được tha bổng chạy bay về Quảng Châu[15]. Quân của Lý Tắc xâm lăng lấy trở thành Long Biên.
Tuy Tiêu Tư đang được vứt chạy tuy nhiên Lý Tắc mới chỉ trấn áp được vùng Bắc Sở VN lúc bấy giờ, những châu phía nam giới vẫn còn đấy vô tay ngôi nhà Lương. Tháng 4 năm 542, Lương Vũ Đế sai Thứ sử Việt châu là Trần Hầu, Thứ sử La châu là Ninh Cự, Thứ sử An châu là Úy Trí, Thứ sử Ái châu là Nguyễn Hán nằm trong ăn ý binh tiến công Lý Tắc. Nhưng Lý Tắc đang được dữ thế chủ động đi ra quân tiến công trước, phá vỡ lực lượng quân Lương ở phía nam giới, thực hiện công ty toàn cỗ Giao Châu.[16]
Đánh lùi cuộc phản công trong phòng Lương[sửa | sửa mã nguồn]
Đầu thế kỉ VI, ngôi nhà Lương đô hộ Giao Châu. Chính quyền đô hộ phân tách lại việt nam thành: Giao Châu (đồng bởi vì và trung du Bắc bộ), Ái Châu (Thanh Hóa), Đức Châu, Lợi Châu, Minh Châu (Nghệ An – Hà Tĩnh) và Hoàng Châu (Quảng Ninh).
Cuối năm 542, Lương Vũ Đế lại sai loại sử Giao Châu là Tôn Quýnh, Thứ sử Tân Châu là Lư Tử Hùng thanh lịch đàn áp. Tôn Quýnh và Lư Tử Hùng kinh hồn thế mạnh mẽ của Lý Tắc nên không đủ can đảm tiến thủ quân, van lơn khất cho tới ngày thu năm tiếp theo. Thứ sử Quảng Châu Trung Quốc là Hoán (theo Trần thư là Tiêu Ánh) ko mang lại, Tiêu Tư cũng đôn đốc giục, nên Quýnh và Hùng buộc nên tiến thủ quân.
Được tin cẩn quân Lương lại tiến thủ thanh lịch, Lý Tắc dữ thế chủ động đem quân đi ra buôn bán hòn đảo Hợp Phố đón tiến công. Tôn Quýnh và Lư Tử Hùng tiếp cận Hợp Phố, bị quân Lý Tắc vượt mặt, mươi phần bị tiêu diệt cho tới sáu, bảy phần, quân tan tan.
Chiến thắng này hùn Lý Tắc trấn áp toàn cỗ Giao Châu, tức là miền Bắc Sở và Bắc Trung Sở VN thêm vào đó quận Hợp Phố (khu vực thị trấn Hợp Phố TP.HCM Bắc Hải tỉnh Quảng Tây và buôn bán hòn đảo Lôi Châu tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc hiện tại nay).[17]
Đánh xua đuổi Lâm Ấp[sửa | sửa mã nguồn]
Trong khi Lý Tắc bận ứng phó với ngôi nhà Lương ở phía Bắc thì bên trên phía nam giới, vua Lâm Ấp đem ý nhòm ngó Giao Châu.
Biên giới thân thiết Giao Châu và Lâm Ấp khi này là mặt hàng núi Hoành Sơn. Tháng 5 năm 543, vua Lâm Ấp Rudravarman I đem quân xâm rung rinh quận Nhật Nam và tiến thủ cho tới quận Cửu Đức. Lý Nam Đế sai Phạm Tu rứa quân vô nam giới tiến công Lâm Ấp.
Sử sách ko tế bào miêu tả rõ rệt thao diễn đổi mới trận tiến công này, chỉ ghi sơ lược: Phạm Tu tiến thủ quân vô Nam khuấy tan quân Lâm Ấp ở Cửu Đức khiến cho vua Lâm Ấp nên vứt chạy.[18]
Xem thêm: em là ai từ đâu bước đến
Có chủ ý nhận định rằng người cút tiến công Lâm Ấp là Lý Phục Man chứ không cần nên Phạm Tu và đấy là nhị vị tướng mạo không giống nhau; lại sở hữu chủ ý nhận định rằng chủ yếu Phạm Tu là Lý Phục Man, vì như thế đem công tiến công Lâm Ấp nhưng mà được ban chúng ta Lý, thay tên Phục Man (chinh phục người Man).[19]
Dựng nước Vạn Xuân[sửa | sửa mã nguồn]
| Loạt bài Lịch sử Việt Nam |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Năm 544, mon giêng, Lý Tắc tự động xưng là Nam Việt Đế, đăng quang, đặt điều niên hiệu là Thiên Đức (đức trời), lập trăm quan lại, gọi là nước là Vạn Xuân thể hiện tại mong ước rằng xã tắc truyền cho tới muôn thuở. Ông đóng góp đô ở vùng cửa ngõ sông Tô Lịch (Hà Nội), dựng năng lượng điện Vạn Thọ thực hiện điểm triều hội, xây dựng triều đình với nhị ban văn, võ và lấy Triệu Túc thực hiện Thái phó, Tinh Thiều hàng đầu ban văn, Phạm Tu hàng đầu ban võ.
Hiện đem một vài xích míc về đế kinh của Lý Nam Đế. Một số mối cung cấp nhận định rằng Lý Nam Đế đóng góp đô ở trở thành Long Biên.[20] Tuy nhiên thời buổi này hầu như thừa nhận đế kinh của Lý Nam Đế là 1 tòa trở thành được xây ở cửa ngõ sông Tô Lịch (thuộc TP Hà Nội ngày nay)[21]. Hiện ni bên trên xã Hạ Mỗ thị trấn Đan Phượng (tức thị trấn Chu Diên xưa) còn vết tích trở thành Ô Diên của Hậu Lý Nam Đế.[22]
Chạy về động Khuất Lão[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 545, mon 5, ngôi nhà Lương mang lại Dương Phiêu (hay Dương Thiệu) thực hiện Thứ sử Giao Châu, Trần vịn Tiên[23] thực hiện tư mã, lấy quân xâm lấn, lại sai Thứ sử Định Châu là Tiêu Bột hội với Phiêu ở Giang Tây.[24]
Trần vịn Tiên lấy quân cút trước. Khi quân của vịn Tiên cho tới Giao Châu, Lý Nam Đế lấy phụ vương vạn quân đi ra phản kháng, bị thất bại ở Chu Diên, lại thất bại ở cửa ngõ sông Tô Lịch, tướng mạo Tinh Thiều, Phạm Tu tử trận. Ông chạy về trở thành Gia Ninh (Phong Châu cũ, thời buổi này nằm trong xã Thanh Đình, TP.HCM Việt Trì, tỉnh Phú Thọ). Quân Lương xua đuổi theo dõi vây tiến công.
Tháng Giêng năm 546, Trần vịn Tiên tiến công lấy được trở thành Gia Ninh. Lý Nam Đế chạy vô khu đất người Lạo ở Tân Xương. Quân Lương đóng góp ở cửa ngõ sông Gia Ninh.
Sau một thời hạn tụ tập và gia tăng lực lượng. Tháng 8, ông lấy nhị vạn quân kể từ vô khu đất Lạo đi ra đóng góp ở hồ nước Điển Triệt (xã Tứ Yên, thị trấn Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay), đóng góp nhiều thuyền đậu chật cả mặt mày hồ nước. Quân Lương kinh hồn, cứ đóng góp lại ở cửa ngõ hồ nước không đủ can đảm tiến thủ vô. Đêm hôm ấy nước sông lên mạnh, dưng cao bảy thước, tràn ụp vô hồ nước. Trần vịn Tiên nhân cơ lấy quân theo dõi làn nước tiến thủ trước vô. Quân Vạn Xuân ko chống bị, vì vậy đổ vỡ.
Lý Nam Đế nên lùi lưu giữ ở vô động Khuất Lão, ông ủy mang lại con cái Thái phó Triệu Túc là Tả tướng mạo Triệu Quang Phục lưu giữ việc nước, điều quân cút tiến công vịn Tiên.
Ngày ni, những sử gia vô Hội Khoa học tập Lịch sử VN đang được thống nhất xác lập địa điểm động Khuất Lão nằm trong địa phận xã Văn Lương, thị trấn Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.[25][26]
Qua đời[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 548, ngày trăng tròn (ngày Tân Hợi) mon 3 (tức ngày 13 tháng tư dương lịch), Lý Nam Đế ở động Khuất Lão nhiều ngày bị nhiễm lam chướng, tức từ trần. Ông ở ngôi được năm năm (543–548), lâu 46 tuổi tác. Theo sách Việt Nam văn minh sử cương của Lê Văn Siêu dẫn một vài mối cung cấp tư liệu cổ, Lý Nam Đế ở nhiều ngày vô động, vì như thế nhiễm lam chướng nên bị quáng gà nhị đôi mắt. Vì vậy đời sau cho tới ngày giỗ thông thường nên xướng thương hiệu những đồ dùng lễ nhằm vua nghe thấy. Lại cũng theo dõi tư liệu này, đem thuyết nhận định rằng ko nên Lý Nam Đế tức bị tiêu diệt nhưng mà vua bị người Lạo phản giết mổ kinh hồn. Tướng Lý Phục Man cũng thất lạc theo dõi vua vì như thế nàn này.[27]
Gia đình[sửa | sửa mã nguồn]
Anh trai: Lý Thiên Bảo
Cháu trai: Hậu Lý Nam Đế
Bình luận[sửa | sửa mã nguồn]
Theo sử gia Lê Văn Hưu:[28]
Xem thêm: trương quang nghĩa là ai
- Binh pháp đem câu: "Ba vạn quân đều mức độ, thiên hạ không có bất kì ai địch nổi". Nay Lý Tắc đem 5 vạn quân nhưng mà ko tạo được nước, thế thì Tắc tầm thường tài thực hiện tướng mạo chăng? Hay là lính tráng mới mẻ họp ko thể tiến công được chăng? Lý Tắc cũng chính là bậc tướng mạo trung tài, đi ra trận khắc chế quân thù giành phần thắng ko nên là ko thực hiện được, tuy nhiên bị nhị lượt thất bại rồi bị tiêu diệt, bởi vì rủi ro bắt gặp nên Trần vịn Tiên là người đảm bảo chất lượng sử dụng binh vậy.
Theo sử gia Ngô Sĩ Liên:[28]
- Tiền Lý Nam Đế dấy binh trừ bạo, xứng đáng là thuận đạo trời, thế nhưng mà sau cùng cho tới nỗi tiêu vong, là vì như thế trời ko mong muốn mang lại việt nam được bình trị chăng? Than ôi! Không chỉ vì như thế bắt gặp nên vịn Tiên là người đảm bảo chất lượng sử dụng binh, mà còn phải bắt gặp khi nước sông đột ngột dơ lên trợ thế mang lại giặc, há chẳng nên cũng bởi trời hoặc sao?
Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục nhận xét:[29]
- Nam Đế ngôi nhà Lý cho dù ko địch nổi quân Lương, việc rộng lớn tuy rằng ko trở thành tuy nhiên đang được biết nhân thời nhưng mà vùng dậy, tự động thực hiện công ty nước bản thân, đầy đủ muốn tạo thanh thế và cởi đàng mang lại ngôi nhà Đinh, ngôi nhà Lý sau đây. Việc thực hiện của Lý Nam Đế há chẳng nên là hoặc lắm cơ sao!
Lưu danh[sửa | sửa mã nguồn]
Hầu không còn những TP.HCM, thị xã bên trên từng toàn quốc đều phải sở hữu nhiều mặt phố với cái brand name Lý Nam Đế. phần lớn ngôi trường học tập cũng khá được đặt điều theo dõi cái brand name này.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Nhà Tiền Lý
- Triệu Việt Vương
- Lý Thiên Bảo
- Phạm Tu
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ “Lý Nam Đế - 1 trong các 14 nhân vật vượt trội của dân tộc bản địa VN, người dân có công xây dựng nước Vạn Xuân”.
- ^ 大越史記全書/外紀卷之四, 維基文庫, truy vấn ngày 27 mon 7 năm năm ngoái.
- ^ “欽定越史通鑑綱目前編 • Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục chi phí biên (q.02”. Truy cập 5 mon 10 năm 2015.
- ^ Việt Nam sử lược/Quyển I/Phần II/Chương IV, Wikisource, truy vấn ngày 27 mon 7 năm năm ngoái.
- ^ a b c Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 328.
- ^ Lịch sử Trung Quốc 5000 năm. Tác fake Lâm Hán Đạt, Tào Dư Chương. Trần Ngọc Thuân dịch. Nhà xuất bạn dạng Trẻ, 2004.
- ^ Đại Việt sử ký toàn thư giờ đồng hồ Việt: Tập 1. Trang. 178. Nhà xuất bạn dạng KHXH, 1993.
- ^ Ngoại kỷ toàn thư: Quyển 14. Tờ 14b.
- ^ "Hà Đông tỉnh, Hoài Đức phủ, Từ Liêm thị trấn, Dịch Vọng tổng, Dịch Vọng Tiền xã". AE.a2/60-VHN.
- ^ Văn bạn dạng bởi vì Việt ngữ tư liệu AE.a2/60-VHN bởi TS Nguyễn Hữu Mùi dịch năm 2008.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 325.
- ^ “Đã mò mẫm đi ra quê gốc của vua Lý Nam Đế?”. Bản gốc tàng trữ ngày 8 mon 10 năm 2012. Truy cập ngày 7 mon 10 năm 2012.
- ^ "Tìm quê hương" của vua Lý Nam Đế
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 334-335.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 331.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 337.
- ^ Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn, tr. 159.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 340.
- ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 339.
- ^ Trần Mạnh Thường (2013), Việt Nam văn hóa truyền thống & du lịch, Nhà Xuất bạn dạng Thông tấn, Thành phố Sài Gòn, trang 34.
- ^ Trương Hữu Quýnh (chủ biên), Phan Đại Doãn, Nguyễn Cảnh Minh (2007), Đại cương lịch sử vẻ vang VN - Tập 1, Nhà Xuất bạn dạng giáo dục và đào tạo VN, TP Hà Nội. Trang 92.:)
- ^ “Thành Ô Diên, Hà Nội”.
- ^ Trần vịn Tiên là 1 tướng mạo cực tốt trong phòng Lương khi bấy giờ, sau đây khi ngôi nhà Lương sụp ụp đang được vượt mặt những sứ quân không giống nhằm lập nên ngôi nhà Trần. Xem tăng K. Taylor "The birth of Vietnam".
- ^ Theo Trần thư và Tư trị thông giám là Tây Giang, nằm trong Quế Lâm.
- ^ Hội thảo khoa học tập Vua Lý Nam Đế với địa thế căn cứ động Khuất Lão, xã Văn Lương, thị trấn Tam Nông (Phú Thọ), báo Nhân dân ngày 26/10/2013.
- ^ Động Khuất Lão một địa điểm vô Lịch sử VN Lưu trữ 2016-08-28 bên trên Wayback Machine, Hà Mạnh Khoa, Tạp chí Khoa học tập xã hội VN, số 1(74) - năm trước.
- ^ Lê Văn Siêu, sách đang được dẫn, tr. 51. Một số thần phả lại nhận định rằng chủ yếu Lý Phục Man là Phạm Tu được cải chúng ta Lý của vua và đem công tiến công Lâm Ấp nên gọi là Phục Man.
- ^ a b Đại Việt sử ký toàn thư, quyển 4
- ^ Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục, Tiền biên, quyển 4, tờ 7.
- Đại Việt sử ký toàn thư - Bản năng lượng điện tử.
- Khâm tấp tểnh Việt sử Thông giám cương mục - Bản năng lượng điện tử, format PDF.
- Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh (1991), Lịch sử VN, tập dượt 1, Nhà Xuất bạn dạng Đại học tập và giáo dục và đào tạo có tính chuyên nghiệp.
- Viện Sử học tập (2001), Lịch sử VN, tập dượt 1, Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội.
- Nguyễn Duy Hinh (2005), Văn minh Đại Việt, Nhà Xuất bạn dạng Văn hóa vấn đề.
- Lê Văn Siêu (2004), Việt Nam văn minh sử cương, Nhà Xuất bạn dạng Thanh niên.
- Viện Khoa học tập xã hội VN (2007), Tổng tập dượt Văn học tập VN, tập dượt 4, Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập xã hội.
Bình luận