nguyễn hiền là ai

Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia

Bạn đang xem: nguyễn hiền là ai

Nguyễn Hiền (chữ Hán: 阮賢, 11 mon 3, 1234 - 05 mon 9, 1256) là trạng vẹn toàn trẻ con nhất vô lịch sử dân tộc khoa cử nước ta, Khi mới nhất chục phụ vương tuổi hạc. Cuộc đời ông gắn kèm với nhiều giai thoại dân gian trá nước ta còn lưu truyền đến giờ.

Cuộc đời và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền sinh vào năm 1234-1256 bên trên xã Dương A, thị xã Thượng Hiền, phủ Thiên Trường^[1] (nay là Thôn Dương A, xã Nam Thắng, thị xã Nam Trực, tỉnh Nam Định^[2]). Ông ganh đua đỗ trạng vẹn toàn Khi mới nhất 13 tuổi hạc, phát triển thành trạng vẹn toàn trẻ con nhất vô lịch sử dân tộc khoa cử nước ta, bên trên khoa ganh đua mon hai năm Thiên Ứng Chính Bình loại 16 (1247) thời vua Trần Thái Tông. Cùng năm ê với Lê Văn Hưu (黎文休) 17 tuổi hạc đỗ bảng nhãn và Đặng Ma La (鄧麻羅) 14 tuổi hạc đỗ thám hoa. Đây cũng chính là khoa ganh đua Nho học tập trước tiên vô lịch sử dân tộc nước ta đề ra danh vị tam khôi, bao hàm trạng vẹn toàn, bảng nhãn và thám hoa.

Khi ông đỗ trạng vẹn toàn, vì như thế không đủ niên nên vua Trần Thái Tông cho tới ông về quê 3 năm tu chăm sóc thêm thắt rồi mới nhất gọi đi ra thực hiện quan tiền. Hết 3 năm, vua tuyển chọn ông vô học tập tiếp Tam giáo công ty khoa, tức đạo Lão, đạo Phật, đạo Khổng. Về sau chỉ định thực hiện quan tiền cho tới chức Thượng thư cỗ Công. Ông với chuồn sứ ngôi nhà Nguyên vài ba phen.

Những năm thực hiện quan tiền vô triều, Nguyễn Hiền có khá nhiều nối tiếp sách hoặc nhằm phò vua hùn nước. Năm Ất Mão (1255), Đại Việt bị Chiêm Thành xâm lăng, vua Trần Thái Tông vô cùng thắc mắc bèn phú cho tới Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền tấn công giặc lưu nước lại. Chỉ không nhiều lâu sau, quân giặc thất bại, trạng Hiền thu binh về Vũ Minh Sơn cởi tiệc khao quân và tâu lên vua. Nhà vua vô nằm trong hí hửng mừng và phong cho tới ông thương hiệu "Đệ nhất hiển quý quan".

Về nông nghiệp, ông cho tới che đê quai vạc sông Hồng, trở nên tân tiến phát hành hoa màu thắng lợi. Về quân sự chiến lược, ông cho tới cởi đem võ lối nhằm rèn quân luyện sĩ.

Ngày 14 mon 8 năm Bính Thìn (1256), Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền lâm bệnh trở nặng rồi từ trần, tận hưởng dương 21 tuổi hạc. Vua Trần Thái Tông tiếc thương truy phong ông là "Đại vương vãi trở thành hoàng" và tôn thực hiện thần ở 32 điểm, vô ê với đình Lại Đà ở xã Đông Hội, thị xã Đông Anh, Hà Thành.

Hiện ni, bên trên thông thường thờ Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền ở quê nhà ông, thôn Dương A (Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định) còn lưu giữ được không ít bài bác vị, sắc phong, câu đối, đại tự động, quan trọng đặc biệt bảo đảm được cuốn Ngọc phả trình bày về việc nghiệp của ông, vô ê với câu ca tụng tài năng của Nguyễn Hiền như sau:

Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc

Vạn niên thiên tuế lập tam tài

Tạm dịch là:

Mười nhì tuổi hạc khai khoa nhì nước

Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài

Sau Khi ông mất mặt, nhằm tỏ lòng tôn trọng một nhân tài mệnh yểu tướng, vua cho tới thay tên thị xã Thượng Hiền trở thành Thượng Nguyên nhằm kiêng cữ thương hiệu húy của ông.^{[cần dẫn nguồn]}

Giai thoại[sửa | sửa mã nguồn]

Thần đồng kể từ nhỏ[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền không cha mẹ phụ thân kể từ nhỏ, người mẹ đang được cho tới ông theo dõi học tập sư cụ miếu Hà Dương ở xã Dương A. Tương truyền, khi nguồn vào học tập sư mới nhất ghi chép được 10 trang giấy má, Hiền ngay lập tức phát âm ngay lập tức được như người từng đến lớp rồi, sư cụ lấy thực hiện kỳ lạ. Một tối, sư cụ ở chiêm bao thấy Phật quở rằng: "Trạng vẹn toàn từng phen vô miếu thông thường tinh nghịch, sao ngôi nhà ngươi ko răn đe, ngăn chặn?". Sư tỉnh dậy, nhen đuốc từng miếu thấy sau sống lưng những pho tượng đều phải có ghi chép chữ "phạt 30 roi", riêng biệt nhì pho hộ pháp ghi "phạt 60 roi", sư xem sét ngay lập tức chữ của Hiền. Một hôm, sư lên lớp bèn lấy một câu vô sách: "Kính quỷ thần nhưng mà cần lánh xa" nhưng mà dặn dò Hiền rằng: "Phật tức quỷ thần, trò ko được nhạo báng". Hiền ngay lập tức nhận lỗi và tự động vệ sinh sạch sẽ những chữ tôi đã ghi chép. Từ ê, Hiền càng cần cù tiếp thu kiến thức, học tập cho tới đâu lưu giữ cho tới đấy, xuất khẩu trở thành chương.

Năm 11 tuổi hạc, Hiền đang được có tiếng và được ca ngợi là "thần đồng". Bấy giờ với người chúng ta Đặng tự động cho chính bản thân là đang được phát âm biết không còn những sách, nghe tiếng vang Hiền ngay lập tức tìm tới ngôi nhà Hiền test tài, đi ra nhan đề bài bác phú:

Phượng hoàng sào a, kỳ lân du úc

và đi ra hạn cho tới Hiền số câu, từng câu cần nổi tiếng duy nhất loại thế thú. Hiền ngay lập tức ứng khẩu:

Phi long kiên chiếu

Mã bất xuất hà

Ý bi Hữu Hùng chi thế

Ấp vu Trác Lộc chi a.

Dịch là:

Rồng không phai lên điểm ao, hồ

Ngựa ko kể từ sông phi ra

Đẹp thay cho đời với chúng ta Hữu Hùng

Làm nhà tại điểm Trác Lộc.

Người chúng ta Đặng rất là trầm trồ Hiền và nắc nỏm ca tụng là "Thiên tài".

Đỗ Trạng vẹn toàn tuy nhiên không được xẻ nhiệm[sửa | sửa mã nguồn]

Đến năm ganh đua Đinh Mùi (1247), Nguyễn Hiền dự kỳ ganh đua đình với bài bác phú "Áp tử kể từ kê khuôn mẫu du hồ nước phú" (bài phú về gà con cái kể từ giã u gà đi dạo hồ nước nước). Vua chất vấn, Hiền vấn đáp trôi chảy cả văn láo nháo ý, vua ca tụng ngợi và hỏi:

- Học thầy nào?

Nguyễn Hiền trả lời:

- Thần ko cần là kẻ sinh đi ra đang được biết, tuy nhiên Khi với cùng 1 song chữ ko biết thì chất vấn thầy miếu.

Vua lại nói:

- Vì còn nhỏ nhưng mà trạng vẹn toàn ăn trình bày không biết lễ, nên cho về ngôi nhà học tập lễ 3 năm mới tết đến bổ nhiệm.

Xem thêm: doctor alchemy là ai

Vì thế trạng Hiền không được ban áo mão.

Xâu chỉ qua chuyện vỏ ốc[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền về bên quê nuôi chăm sóc u, ngày ngày xem sách. Hiền vẫn vô cùng ham nghịch tặc, thông thường khi rỗi rãi vẫn nằm trong trẻ con xã nghịch tặc khăng, thả diều... Một phen, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ thể hiện một con cái ốc xoắn nhờ xâu qua chuyện ruột nó vì như thế một sợi chỉ miếng. Được như thế hắn mới nhất chịu đựng vô trở thành. Ấy là viên sứ mong muốn test tài người Nam đi ra sao. Vua truyền cho những quan tiền dò la cơ hội xâu test, tuy nhiên vị nào thì cũng lè lưỡi, nhấp lên xuống đầu. Bấy giờ vua chợt nghĩ về cho tới trạng vẹn toàn trẻ con Nguyễn Hiền, bèn cho tới triệu trạng về kinh.

Viên quan tiền được phú việc cho tới quê bắt gặp trạng, bắt gặp ngay lập tức một lũ trẻ con chăn trâu nghịch tặc khu đất đầu xã, thấy vô ê với cùng 1 cậu nhỏ bé mặt mày mũi tuấn tú đang được bày cho tới lũ các bạn che một con cái voi vì như thế khu đất nhưng mà tư chân láo nháo tai, vòi… rất có thể nguây nguẩy được. Sứ fake thiết bị chừng này là trạng Hiền, bèn buông một câu thăm hỏi dò:

Tự là chữ, hạn chế giằng đầu, chữ tử là con cái, con cái ngôi nhà ai đấy?

Cậu nhỏ bé nghe được, ko ngước mặt mày lên, cũng thủng trực tiếp buông một câu:

Vu là chưng, quăng quật ngang sống lưng, chữ đinh là đứa, đứa chất vấn tớ chi!

Chủ ý của viên quan tiền xuất một vế đối theo dõi lối phân tách tự động chữ Hán. Chữ "tự" (字) với nhì thành phần, bên trên như khuôn mẫu giằng xay, bên dưới là chữ "tử" (子). Để vẹn toàn "tự" Có nghĩa là chữ, quăng quật giằng bên trên còn sót lại chữ "tử" tức thị con cái, và gắn luôn luôn với vế đối nôm tiếp ê trở thành một thắc mắc nửa Hán nửa Nôm. Câu chất vấn cũng có thể có sắc thái của những người bên trên chất vấn kẻ bên dưới. Trạng Hiền cũng đối ngược lại bằng phương pháp phân tách tự động chữ Hán kết phù hợp với một trong những phần Nôm: chữ "vu" (于) là chưng với nhì đường nét ngang và một đường nét móc, quăng quật đường nét ngang (一) ở thân mật trở thành chữ "đinh" (丁), tức thị đứa, chuồn với đứa nào là đứa này là 1 trong vế đối vô cùng chỉnh và vô cùng xược.

Sứ biết ê đó là trạng Hiền, bèn xuống ngựa, để lại ý vua vời trạng về kinh.

Nhưng trạng Hiền ko chịu đựng, viện lẽ rằng, trước vua cho tới trạng xoàng xĩnh lễ buộc về, tuy nhiên phen này vua cho tới vời trạng lên cũng ko lưu giữ trúng lễ. Viên quan tiền ko biết thực hiện thế nào là, cần trần tình tình đầu mẩu chuyện sứ fake quốc tế trả câu đánh đố nhưng mà không có bất kì ai giải được. Trạng Hiền nghe chỉ mỉm cười cợt, quay về với đám trẻ con chăn trâu. Chờ Khi viên quan tiền lên ngựa, Hiền mới nhất xui đám trẻ con nằm trong hát:

Tích tịch tình tang!

Bắt con cái con kiến càng buộc chỉ ngang lưng

Bên thì lấy giấy má nhưng mà bưng

Bên thì bôi mỡ con kiến mừng con kiến sang

Tích tịch tình tang!

Viên quan tiền nghe nhẩm nằm trong điều ấy, biết trạng đang được chỉ cơ hội giải, sung sướng về bên kinh.

Bài thơ chữ "Điền"[sửa | sửa mã nguồn]

Tương truyền sứ thần Trung Hoa lấy một bài bác thơ ngụ ngôn lịch sự test nhân tài nước Nam. Bài thơ như sau:

Dịch là:

Vua và những quan tiền vô triều không có bất kì ai giải nghĩa được là gì. Một viên quan tiền tâu với vua van nài mời mọc Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền (mà vua nghĩ rằng nhỏ bé đang được ở trong nhà nhằm tập luyện thêm) cho tới nhằm chất vấn nghĩa.

Các quan tiền cho tới quê mời mọc bắt gặp khi Nguyễn Hiền đang được nô giỡn với bọn chúng các bạn, Nguyễn Hiền trình bày với những quan:

- Trước phía trên vua trình bày tớ không biết lễ, thì ni chủ yếu vua cũng ko biết lễ. Không ai chuồn mời mọc Trạng vẹn toàn về kinh lại không tồn tại lễ nghĩa.

Quan về tâu lại với vua, rồi lấy thiết bị lễ và xe cộ ngựa cho tới đón, Nguyễn Hiền mới nhất chịu đựng về kinh.

Về cho tới đế kinh, vua trả bài bác thơ của sứ Tàu đi ra, trạng Hiền ngay lập tức phân tích và lý giải như sau:

Câu loại nhất với ý trình bày là nhì chữ "nhật" (日) xếp ngang mặt hàng nhau. Câu loại nhì tức thị tư chữ "sơn" (山) xoay xuôi ngược. Câu loại phụ vương nói tới nhì chữ "vương" (王) xếp ck lên nhau. Câu loại tư là tư chữ "khẩu" (口) xếp dọc ngang cạnh nhau. Tóm lại, toàn bộ bài bác thơ chỉ nói đến việc chữ "điền" (田), Có nghĩa là ruộng khu đất.

Giải xong xuôi, trạng Hiền ghi chép thư trả cho tới sứ Trung Hoa, ông tớ cần chịu đựng là nước Nam với nhân tài.

Xem thêm: tiên lux là ai

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Thủ khoa Đại Việt
• Nguyễn Quan Quang
• Lưu Miễn
• Vương Giát

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]