Lý Chiêu Hoàng 李昭皇 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nữ hoàng nước ta (chi tiết...) Bạn đang xem: nữ hoàng đế đầu tiên của việt nam là ai | |||||||||||||
Hoàng đế Đại Việt | |||||||||||||
Tại vị | tháng 10 năm 1224 - 10 mon một năm 1226 | ||||||||||||
Đăng quang | 1224 | ||||||||||||
Phụ chính | Thái úy Trần Thừa | ||||||||||||
Tiền nhiệm | Lý Huệ Tông | ||||||||||||
Kế nhiệm | Triều đại mái ấm Lý sụp đổ Trần Thái Tông (Nhà Trần) | ||||||||||||
Hoàng hậu Đại Việt | |||||||||||||
Tại vị | 1226 - 1237 | ||||||||||||
Tiền nhiệm | Hoàng hậu trước tiên trong phòng Trần Nhà Lý: Thuận Trinh Hoàng hậu | ||||||||||||
Kế nhiệm | Hiển Từ Thuận Thiên Hoàng hậu | ||||||||||||
Thông tin cẩn chung | |||||||||||||
Sinh | Tháng 9 năm Mậu Dần (1218) Thăng Long (?) | ||||||||||||
Mất | Tháng 3 năm Mậu Dần (1278) (61 tuổi) Cổ Pháp (?) | ||||||||||||
An táng | rừng Báng | ||||||||||||
Phối ngẫu | Trần Thái Tông Trần Cảnh Lê Phụ Trần | ||||||||||||
Hậu duệ |
| ||||||||||||
| |||||||||||||
Tước hiệu | Thiên Hinh Công chúa (天馨公主) Hoàng hoàng thái tử (皇太子) Chiêu Hoàng (昭皇) Chiêu Thánh Hoàng hậu (昭聖皇后) Chiêu Thánh Công chúa (昭聖公主) (giáng vị) | ||||||||||||
Triều đại | Nhà Lý (khi sinh) Nhà Trần (hôn nhân) | ||||||||||||
Thân phụ | Lý Huệ Tông | ||||||||||||
Thân mẫu | Linh Từ Quốc mẫu |
Lý Chiêu Hoàng (chữ Hán: 李昭皇; 1218 - 1278), Chiêu hoàng đế (昭皇帝) hoặc Chiêu Thánh Hoàng hậu (昭聖皇后) là nữ vương của đế quốc Đại Việt, cũng chính là vua ở đầu cuối của triều đại mái ấm Lý, trị vì thế từ thời điểm năm 1224 cho tới năm 1225. Bà là Nữ hoàng độc nhất nhập lịch sử vẻ vang nước ta, tuy nhiên ko cần là vị vua phái đẹp trước tiên, vị phái nữ quân công ty trước tiên là Nữ vương vãi Trưng Trắc.[1][chú mến 1] Bà được chủ yếu vua thân phụ Lý Huệ Tông rời khỏi chỉ truyền ngôi, cho dù bên phía trong đem kỹ năng tự sự sắp xếp của Điện chi phí Chỉ huy sứ Trần Thủ Độ, người đang được cầm quyền lực tối cao nhập triều bên cạnh đó cũng chính là chú chúng ta mặt mày nước ngoài của bà.
Năm 1225, Chiêu Hoàng được Trần Thủ Độ bố trí nhượng bộ ngôi cho tới Trần Cảnh (Trần Thái Tông), triều đại mái ấm Lý thống trị Đại Việt rộng lớn 200 năm vẫn đầu tiên kết giục. Sau Khi nhượng vị, Chiêu Hoàng phát triển thành nương nương của Thái Tông cho tới Khi bị truất phế truất nhập năm 1237 vì thế ko sinh được con cái nối dõi. Hiển Từ Thuận Thiên Hoàng hậu, người nối tiếp vị ngôi nương nương tiếp sau đó, đó là chị ruột của bà. Sau năm 1258, ở tuổi tác 40, bà tái mét giá chỉ lấy Lê Phụ Trần, một viên tướng mạo đem công tương trợ Trần Thái Tông tránh bị truy kích nhập phen quân Nguyên nhập cướp. Hai người sinh sống cùng nhau rộng lớn hai mươi năm và sinh được một trai là Thượng vị hầu Lê Tông và 1 gái là Ứng Thụy Công chúa Lê Ngọc Khuê. Bà từ trần ngay lập tức sau Thái Tông khoảng tầm một năm.
Cuộc đời của bà ăm ắp phức tạp và thảm kịch, Khi phát triển thành một hero chủ quản nhập cuộc lay động triều đại ăm ắp kịch tích thân thuộc mái ấm Trần và mái ấm Lý. Vốn dĩ là công chúa, sau phát triển thành phái nữ nhà vua, rồi lại phát triển thành nương nương và bị giáng làm mướn chúa, cuộc sống của Chiêu Hoàng khiến cho hậu thế Review là 1 trong những quy trình ăm ắp phức tạp, cũng phát triển thành mối cung cấp hứng thú của thật nhiều kiệt tác ganh đua ca, nhạc họa và năng lượng điện hình họa.
Thân thế[sửa | sửa mã nguồn]
Lý Chiêu Hoàng thuở đầu mang tên là Lý Phật Kim (李佛金), sau thay đổi bám theo thương hiệu húy là Lý Thiên Hinh (李天馨), là đàn bà loại nhị của Lý Huệ Tông Lý Hạo Sảm - vị vua loại 8 của triều đại mái ấm Lý. Mẹ của bà là Linh Từ Quốc kiểu mẫu Trần thị, thông thường bị dã sử và người văn minh gọi là "Trần Thị Dung", đàn bà của Trần Lý, sau phát triển thành nương nương của Huệ Tông. Không rõ ràng Thiên Hinh sinh ngày từng nào, chỉ biết bà được sinh vào tầm mon 9 (ÂL), năm Mậu Dần (1218), tức năm loại 8 niên hiệu Kiến Gia, điểm bà được sinh rời khỏi có lẽ rằng là bên trên kinh kì Thăng Long. Tước hiệu thuở đầu là Chiêu Thánh Công chúa (昭聖公主).
Trên bà mang 1 chị gái là Thuận Thiên Công chúa, sau được gả cho tới Khâm Minh đại vương vãi Trần Liễu - nam nhi trưởng của Trần Thừa và là anh trưởng của Trần Thái Tông Trần Cảnh. Vào thời gian bà được sinh rời khỏi, Lý Huệ Tông vẫn sớm trừng trị dịch điên, triều đình trọn vẹn rớt vào tay chúng ta Trần nhưng mà đại biểu là Trần Tự Khánh - khi đó đang được lưu giữ công tác Thái úy, quyền phụ chủ yếu. Trần Tự Khánh là anh loại của Trần hậu, tức là chưng ruột của Chiêu Thánh[2]. Một người chưng không giống của Chiêu Thánh là Trần Thừa lưu giữ chức "Nội thị Phán thủ" (内侍判首) - quản lý những quan liêu nội thị đáp ứng sát cho tới Lý Huệ Tông[3][chú mến 2].
Năm Nhâm Ngọ, tức năm Kiến Gia loại 12 (1222), Huệ Tông đem những lộ nội địa đều phân chia cho tới nhị nàng công chúa đàn bà của tớ (triều Lý đem tổng 24 lộ), lấy những hoành nô nằm trong lệ và quân nhân phiên bản lộ, phân chia nhau thực hiện giáp[4]. Sau Khi Trần Tự Khánh từ trần, Trần Thừa được sử dụng tiếp thực hiện Thái úy phụ chủ yếu, nhập triều ko xưng thương hiệu, một người cậu không giống của Chiêu Thánh là Trần Thủ Độ lại được Huệ Tông uỷ thác cho tới sở hữu chức "Điện chi phí Chỉ huy sứ" (殿前指揮使), vận hành những tổ chức cơ cấu quân sự chiến lược chủ quản của hoàng cung.
Hoàng đế cuối cùng[sửa | sửa mã nguồn]
Được nhượng bộ ngôi[sửa | sửa mã nguồn]
Năm Giáp Thân, Kiến Gia năm loại 14 (1224), mon 10, Lý Huệ Tông rời khỏi chỉ lập Chiêu Thánh thực hiện Hoàng thái tử (皇太子) rồi truyền ngôi[chú mến 3], thay đổi niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo (天彰有道), tôn hiệu là Chiêu Hoàng (昭皇). Lý Huệ Tông xuống tóc ở miếu Chân Giáo nhập đại nội[5][chú mến 4].
Năm Ất Dậu, Thiên Chương Hữu Đạo năm thứ hai (1225), chúng ta Trần tự cầm quyền bính, thứu tự được ban chức tước đoạt cần thiết cho tới con trẻ nhập chúng ta, đáng chú ý nhất là thật nhiều con cái con cháu chúng ta Trần được tuyển chọn nhập cung nhằm sung nhập những công tác hầu nhập đại nội, thân mật và gần gũi với Chiêu Hoàng, gồm những: "Lục hỏa Thị cung ngoại" (六火侍宫外), "Chỉ hầu" (祗侯; hoặc còn gọi "Chi hậu") và "Nội nhân Thị nội" (内人侍内), thông thường thay cho nhau trực chầu hầu[6][chú mến 5]. Lúc này, công tác của Trần Thủ Độ vẫn khái quát cho tới nỗi "coi lưu giữ từng việc quân sự chiến lược nhập ngoài trở thành thị", trong những con trẻ nhập cung hầu Chiêu Hoàng thì đem Trần Bất Cập là con cháu gọi Trần Thủ Độ vì thế chú - được phong "Cận Thị thự Lục viên Chi hậu" (近侍署六局祗候), ngoại giả còn tồn tại Trần Thiêm thực hiện "Chi Ứng cục" (祗應局) và Trần Cảnh thực hiện "Chính thủ" (政首)[chú mến 6]. Chính thủ Trần Cảnh, là nam nhi thứ hai của quan liêu Thái úy Trần Thừa, mới mẻ 8 tuổi tác được đi vào hầu sát Chiêu Hoàng, thuở đầu đơn giản ở bên phía ngoài năng lượng điện, tiếp sau đó phụ trách cứ fake nước tắm rửa cho tới Chiêu Hoàng nên nhập hầu bên phía trong. Trần Cảnh nằm trong sát tuổi tác với Chiêu Hoàng, được Chiêu Hoàng thân mật và gần gũi, yêu thương mến, hoặc trêu đùa. Trần Thủ Độ lấy cơ hội cơ hình thành cuộc hôn nhân gia đình thân thuộc Chiêu Hoàng và Trần Cảnh rồi gửi uỷ thác triều chủ yếu bằng phương pháp nhằm Chiêu Hoàng nhượng bộ ngôi cho tới ck. Từ cơ, mái ấm Trần được xây dựng.
Năm Ất Dậu (1225), ngày 21 mon 10 (tức ngày 22 mon 11 dương lịch), Chiêu Hoàng xuống chiếu nhượng bộ ngôi cho tới Trần Cảnh. Ngày 11 mon 12 năm ấy (tức ngày 10 mon một năm 1226), Chiêu Hoàng quăng quật hoàng bào mời mọc Trần Cảnh đăng quang vua ở năng lượng điện Thiên An, dựng lên mái ấm Trần, sử gọi là Trần Thái Tông[8]. Chiêu Hoàng được Thái Tông lập thực hiện nương nương, thay đổi gọi là Chiêu Thánh. Từ trên đây mái ấm Lý trọn vẹn ngừng sau 216 năm thống trị.
Quá trình truyền ngôi[sửa | sửa mã nguồn]
Cuốn sách sẽ là cỗ biên niên sử sớm nhất có thể của nước ta - Đại Việt sử lược[chú mến 7] - vẫn chép lại quy trình truyền ngôi cho tới dòng tộc mái ấm Trần cực kỳ phức tạp. Theo như sách này ghi lại, Huệ Tông truyền ngôi xong xuôi vẫn lưu giữ tầm quan trọng chủ yếu trị cần thiết, và ông vẫn công ty trương dàn xếp nhượng bộ ngôi, bên dưới sự thêm phần rất lớn của Thái úy Trần Thừa nằm trong Trần Thủ Độ (sách này chép Thủ Độ đang được lưu giữ tước đoạt "Thượng phẩm Phụng ngự" 上品奉御), sau khoản thời gian truyền ngôi cho tới chúng ta Trần thì Huệ Tông mới mẻ xuống tóc.
“ | Năm Ất Dậu [năm 1225-ND], là năm Kiến Gia loại 15. Tháng 6, mái ấm vua nhượng bộ ngôi cho tới con cái loại nhị là Chiêu Thánh Công chúa. Chiêu Thánh đăng quang lấy hiệu là Chiêu Hoàng, tôn vua Huệ Tông thực hiện Thái thượng hoàng, thay đổi niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo.
Mùa nhộn nhịp, mon 11, Thái thượng hoàng thấy phái nữ chúa còn nhỏ, lấy thực hiện lo lắng mới mẻ cho tới mời mọc Phùng Tá Chu cho tới nhưng mà tấp tểnh mưu cơ rằng rằng: "Trẫm vì thế không tồn tại đức, trẫm vướng tội với trời, cho nên vì thế bị tuyệt hậu, không tồn tại con cái nhằm nối dõi. Nay trẫm truyền ngôi cho tới đàn bà, tuy nhiên thấy một người thanh nữ nhưng mà khiến cho bảo quý ông, như đem điều là bọn bọn chúng không hỗ trợ cho tới, vớ đến thời điểm ăn năn hận lại thì cơ nghiệp vẫn mất mặt rồi. Chi vì thế trẫm bám theo loại luật lệ thuở ngày xưa của Đường Nghiêu, thể loại thức sát đó là Nhân Tổ (tức Lý Nhân Tông), nhằm lựa chọn lựa chọn người hiền đức nhưng mà trao ngôi cho tới. Nay đem điều trẫm thấy là mỗ người con cái loại nhị của Thái úy (Trần Thừa)[chú mến 8], tuổi tác hãy còn nhỏ nhưng mà tướng mạo mạo không giống thông thường, vớ rất có thể canh ty đời, yên ổn dân. Cho nên, trẫm mong muốn dùng để con cái nhưng mà thực hiện công ty cơ nghiệp nước mái ấm. Vả lại, trẫm thấy Chiêu Hoàng cũng xứng song với mỗ. Các khanh hãy vì thế trẫm nhưng mà rằng với quan liêu Thái úy rõ". Thái Tổ (tức Trần Thừa) cũng ko tin cẩn điều đó. Quan Tả phụ là Nguyễn Chánh Lại bảo rằng: "Họ Nguyễn (tức chúng ta Lý, tự sách này ghi chép nhập thời Trần) đem nước đấy. Vua hiền đức thì đem tới sáu, bảy người gầy nhom hình thành cơ nghiệp, nhưng mà loại đức của mình lại sở hữu quá, nhằm lại loại ơn trạch ngấm nhuần nhập lòng người vẫn lâu lâu năm rồi. Một sớm, mái ấm vua kinh hồn đem người không giống chúng ta thao tác nối tiếp tự động nên mới mẻ đem ý thăm hỏi dò la test, nhằm coi loại ý của tao ra sao đấy. Nếu tao nhân này mà nhận lời nói, thiên hạ vớ tiếp tục bảo Thái úy thực vẫn đem ý soán nghịch". Thái úy mong muốn nghe bám theo lời nói của Nguyễn Chánh Lại thì quan liêu Thượng phẩm Phụng ngự là Trần Thủ Độ rằng rằng: "Lời Tả phụ sai rồi! Nếu nhưng mà Hoàng thượng đem nam nhi và lại nhượng bộ ngôi cho tới Nhị bác sĩ (tức Trần Cảnh) thì việc ngược ấy tao ko thể vâng chiếu được. Nay, Hoàng thượng ko người nối tiếp tự động, ý mong muốn lựa chọn người hiền đức nhằm phó thác ngôi cao. Đó là ngài học theo việc nhượng bộ ngôi của Nghiêu Thuấn thuở ngày xưa. Vậy nhưng mà lo ngại lo ngại nữa sao? Huống chi, ngôi chí tôn ko thể nhằm khuyết lâu, nhưng mà ý thoái tháo lui của Hoàng thượng thì vẫn quyết, Hoàng thượng vẫn dứt khoát lựa chọn người không giống chúng ta làm cho nối ngôi, liệu tao không thích nghe bám theo nhưng mà được chăng? Nhị bác sĩ được Hoàng thượng lựa chọn cũng chính là ý trời, trời vẫn ban cho tới nhưng mà không sở hữu và nhận là đem tội ấy. Xin quan liêu Thái úy hãy xét kỹ". Mùa thu, mon Chạp, mái ấm vua sai quan liêu Nội thị Phán thủ là Phùng Tá Chu, quan liêu Nội hành khiển Tả ty Lang trung là Trần Chí Hoành, những tướng mạo văn võ nhập ngoài và những viên quan liêu lại hãy quản ngại lãnh thuyền Long, sẵn sàng pháp giá chỉ cho tới phủ Cương Tinh nhưng mà đón Thái Tổ. Đến ngày mùng một mon Chạp năm cơ [năm Ất Dậu-cuối năm 1225, đầu năm mới 1226], con cái của Trần Thừa là Trần Cảnh nhân việc nhượng bộ ngôi nhưng mà lên thực hiện vua ở bên trên năng lượng điện Thiên An. Rồi tôn Thuận Trinh hậu thực hiện Thái hậu, giáng Chiêu Hoàng xuống thực hiện Chiêu Thánh Hoàng hậu. Đổi niên hiệu là Kiến Trung. Thái thượng hoàng cùng theo với u của ngài là bà Thái hậu Đàm thị rời khỏi ở điểm miếu Phù Liệt, lấy hiệu là Huệ Quang Thiền sư.
|
” |
— Đại Việt sử lược - "kỷ Huệ Tông"[chú mến 9] |
Quá trình nhưng mà Lý Chiêu Hoàng truyền ngôi cho tới chúng ta Trần, vấn đề kể từ sách Đại Việt sử ký toàn thư chép đem ý xác minh là vì Trần Thủ Độ đứng sau và thao túng, tầm quan trọng của Trần Thừa và Lý Huệ Tông trọn vẹn bị lược quăng quật đi:
“ | Một hôm, Cảnh khi ấy mới mẻ lên 8 tuổi tác, cần lưu giữ việc bưng nước cọ, nhân thế nhập hầu bên phía trong. Chiêu Hoàng nhìn thấy thực hiện ưa, từng khi tập luyện tối cho tới gọi Cảnh cho tới nằm trong đùa, thấy Cảnh ở phần tối thì thân thuộc cho tới trêu chọc, hoặc cầm lấy tóc, hoặc đứng lên bóng. Có một hôm, Cảnh bưng thau nước hầu, Chiêu Hoàng tắm rửa lấy tay vốc nước té ướt sũng cả mặt mày Cảnh rồi mỉm cười trêu, cho tới Khi Cảnh bưng khăn chầu thì lấy khăn ném cho tới Cảnh. Cảnh không đủ can đảm rằng gì, về rằng ngầm với Thủ Độ. Thủ Độ nói: "Nếu thực như vậy thì chúng ta tao trở thành hoàng phái thường hay bị khử tộc đây?".
Lại một hôm, Chiêu Hoàng lại lấy khăn chầu ném cho tới Cảnh, Cảnh lễ bái rồi nói: "Bệ hạ đem buông tha tội cho tới thần không? Thần xin xỏ vâng mệnh". Chiêu Hoàng mỉm cười và nói: "Tha tội cho tới ngươi. Nay ngươi vẫn biết rằng khôn khéo đó". Cảnh lại về rằng với Thủ Độ. Thủ Độ kinh hồn việc bật mí thì bị giết thịt cả, bấy giờ mới mẻ tự động đem gia nằm trong thân thuộc mến nhập vào cung cấm. Thủ Độ tạm dừng hoạt động trở thành và những cửa ngõ cung, sai người coi lưu giữ, những quan liêu nhập chầu ko được nhập. Thủ Độ loan báo rằng: "Bệ hạ vẫn đem ck rồi". Các quan liêu đều vâng lời nói, xin xỏ định ngày nhập chầu. Tháng ấy, ngày 21, những quan liêu nhập chầu lễ bái mừng. Xuống chiếu rằng: "Từ xưa nước Nam Việt tao vẫn đem Đế vương vãi trị thiên hạ. Duy triều Lý tao vâng chịu đựng mệnh trời, đem cả tư biển khơi, những tiên thánh truyền nối rộng lớn nhị trăm năm, chỉ vì thế thượng hoàng đem dịch, ko người nối dõi, thế nước nghiêng nguy khốn, sai trẫm nhận minh chiếu, cố gượng gạo đăng quang, từ trước cho tới giờ trước đó chưa từng đem việc ấy. Khốn nỗi trẫm là phái nữ chúa, tài đức đều thiếu thốn, ko người hỗ trợ, giặc cướp nổi lên như ong, làm thế nào nhưng mà lưu giữ nổi ngôi báu nặng trĩu nề? Trẫm dậy sớm thức khuya, chỉ kinh hồn ko đảm đang nổi, vẫn suy nghĩ lần người hiền đức lộc quân tử nhằm nằm trong canh ty chủ yếu trị, hôm mai khẩn khoản cho tới thế là cùng với rồi, Kinh ganh đua đem rằng "Quân tử lần các bạn, lần mãi ko được, thức ngủ ko nguôi, lâu thay cho lâu thay". Nay trẫm suy cút tính lại 1 mình, duy đem Trần Cảnh là kẻ văn hóa học đầy đủ vẻ, thực thể cơ hội quân tử hiền đức nhân, oai nghi đàng hoàng, đem tư hóa học thánh thần văn võ, cho dù cho tới Hán Cao Tổ, Đường Thái Tông cũng ko rộng lớn được. Sớm hôm suy nghĩ chín kể từ lâu nghiệm coi nên nhượng bộ ngôi báu, nhằm thỏa lòng trời, cho tới xứng lòng trẫm, ngóng đồng lòng rất là, nằm trong canh ty vận nước, tận hưởng phúc yên bình. Vậy thân phụ cáo thiên hạ nhằm người xem điều biết".
|
” |
— Đại Việt Sử ký Toàn thư - "Chiêu Hoàng phiên bản kỷ" |
Xem thêm: vợ mạc văn khoa là ai
Theo cơ, Lý Chiêu Hoàng đăng quang nhập mon 6 năm Ất Dậu (năm 1225) và nhượng bộ ngôi nhập mon 11, chỉ vỏn vẹn sát nửa năm bên trên ngai vàng vàng.
Sự việc Phùng Tá Chu khuyên răn can ko được ghi cụ thể ở Toàn thư nhưng mà chỉ ghi ở Sử lược, tuy vậy Khi biên chép về việc việc nhượng bộ ngôi thì Ngô Sĩ Liên vẫn con gián tiếp xác thực mẩu chuyện Phùng Tá Chu khuyên răn Huệ Tông nhượng bộ ngôi chúng ta Trần: "Các quan liêu bấy giờ không một ai suy nghĩ gì cho tới xã tắc, làm cho Phùng Tá Chu viện dẫn việc Lữ hậu và Võ hậu thực hiện cớ nhưng mà trở thành rời khỏi việc Chiêu Hoàng nhượng bộ ngôi cho tới chúng ta Trần, ấy là người dân có tội với chúng ta Lý". Vấn đề này minh chứng vấn đề Phùng Tá Chu tác động chuyện Huệ Tông đưa ra quyết định lựa chọn Trần Cảnh thực hiện rể kể từ Sử lược là đúng chuẩn. Sách Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục đem lời nói đánh giá rằng:
“ | Thực là sự kỳ lạ, trong cả ngàn xưa ko hề đem. Các triều đại Bắc phương trước đó chưa từng đem chuyện được nước vì vậy khi nào. Kìa như chúng ta Sài nối mái ấm Chu vẫn chính là chuyện lạ[chú mến 10], tuy nhiên cũng ko kỳ lạ cho tới như vậy. Xem rời khỏi cũng chẳng qua quýt như bọn Vương Mãng và Dương Kiên cơ thôi. Dầu chẳng mượn danh tức là "Bệ hạ đem chồng", thiên hạ thế nào là dĩ nhiên cũng về phần mình chúng ta Trần. Họ Trần lấy được nước, đều là nhờ sức lực Thủ Độ, gần giống vua Thuận Trị mái ấm Thanh với Đa Nhĩ Cổn, chứ Trần Thái Tông đem gì xứng đáng tuyên dương đâu? Cho nên mái ấm Trần không tồn tại miếu hiệu là Thái Tổ.
Cái cớ thực hiện cho tới mái ấm Trần thừa kế nước lâu lâu năm là nhờ công đức Thánh Tông và Nhân Tông đấy chăng.
|
” |
— Khâm tấp tểnh Việt sử thông giám cương mục - "Chính biên, quyển loại V" |
Nửa đời sau[sửa | sửa mã nguồn]
Sau Khi nhượng bộ ngôi, Lý Chiêu Hoàng được lập thực hiện nương nương, phát triển thành vị nương nương trẻ con tuổi tác nhất nhập lịch sử vẻ vang, vì thế Khi cơ bà mới mẻ 8 tuổi tác. Bà cộng đồng sinh sống với Trần Thái Tông rộng lớn 10 năm, không tồn tại biên chép gì ví dụ về bà nhập trong cả thời hạn này.
Năm Đinh Dậu, Thiên Ứng Chính Bình loại 6 (1237), rộng lớn 10 năm nhưng mà Thái Tông nằm trong Chiêu Thánh không tồn tại con cái, Thái sư Trần Thủ Độ nằm trong Thiên Cực công chúa lo ngại kinh hồn huyết hệ hoàng tộc bị đứt đoạn, nên nghiền Thái Tông cần quăng quật Chiêu Thánh nhằm lấy chị dâu là Thuận Thiên Công chúa đang sẵn có bầu 3 mon. Trần Thái Tông cảm nhận thấy chuyện này hổ thẹn thùng, đang được tối trốn ngoài kinh trở thành nhằm lên gặp gỡ sư Phù Vân ở Yên Tử nương nhờ. Trần Thủ Độ vừa phải dỗ dành vừa phải khiến cho mức độ nghiền, ở đầu cuối Thái Tông cũng cần chịu đựng nghe bám theo. Thuận Thiên Công chúa được lập thực hiện nương nương thay cho thế, Chiêu Thánh bị giáng thực hiện "công chúa" - tức sản phẩm nước ngoài mệnh phụ[9]. Vì chuyện này, Hoài vương vãi Trần Liễu nổi loàn ở sông Cái, nhiều năm nhiều mon không ngừng nghỉ. Cuối nằm trong, Trần Liễu cho tới xin xỏ Thái Tông buông tha tội, nhị bạn bè ôm nhau khóc thảm thiết. Sau cơ, Liễu được thay đổi phong hiệu thực hiện "An Sinh vương" (安生王), được ban những vùng Yên Sinh, Yên Phụ, Yên Dưỡng, Yên Hưng, Yên Bang thực hiện ấp thang mộc (nay nằm trong nhị thị trấn Đông Triều và Yên Hưng, tỉnh Quảng Ninh). Những tướng mạo sĩ và lính tráng bám theo Trần Liễu nổi loạn đều bị xử tử[10].
Từ ấy cho tới rộng lớn trăng tròn năm tiếp theo, chủ yếu sử ko hề kể hành trạng của bà. Sách "Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió" của Lê Thái Dũng đem kể về một truyền thuyết rằng Chiêu Thánh sau khoản thời gian bị giáng vẫn xuống tóc bên trên miếu Linh Tiên của xã Giao Tự (nay nằm trong xã Kim Sơn, thị trấn Gia Lâm, Hà Nội), tuy nhiên văn phiên bản chứng tỏ cực kỳ mơ hồ[11]. Năm Mậu Ngọ, Nguyên Phong năm loại 8 (1258), sau trận đánh với quân team Mông Cổ trong đợt người Nguyên nhập cướp, Trần Thái Tông gả Chiêu Thánh cho tới quan liêu Ngự sử trung tướng mạo Lê Phụ Trần, vốn liếng thương hiệu Lê Tần (黎秦), người Ái Châu[chú mến 11], vì thế đem công phò canh ty mái ấm Vua nên được Thái Tông ban thương hiệu "Phụ Trần" (có nghĩa canh ty chúng ta Trần) và ban cho tới chức Ngự sử đại phu, sách An Nam chí lược ghi Lê Phụ Trần được phong "Nhập nội Phán thủ" (入內判首) và còn được ban tước đoạt "Bảo Văn hầu" (保文侯)[12]. Khi đưa ra quyết định ban hít, Thái Tông còn nói: "Trẫm không tồn tại khanh, thì đâu đem thời buổi này. Khanh hãy nỗ lực nhằm nằm trong được hoàn toàn vẹn về sau"[13].
Đầu năm Mậu Dần, niên hiệu Báo Phù loại 6 (1278), mon 3, Chiêu Thánh Công chúa Lý thị từ trần, lâu 61 tuổi tác. Bà từ trần sau sát một năm tròn trĩnh đối với Trần Thái Tông (qua đời năm 1277). Khi bà Chiêu Thánh được gả cho tới Lê Phụ Trần thì bà vẫn ở vào tầm năm 40 tuổi tác, nhị người sinh sống cùng nhau hai mươi năm, sinh rời khỏi nam nhi là Thượng vị hầu Lê Tông, đàn bà là Ứng Thụy Công chúa thương hiệu là Khuê. Chính sử ko chép điểm chôn cất và lễ thức của bà Chiêu Thánh, và cho dù Khi từ trần bà vẫn đơn giản "Chiêu Thánh Công chúa", tuy nhiên hậu thế vẫn thông thường gọi bà bám theo tôn hiệu "Lý Chiêu Hoàng".
Nhìn nhận[sửa | sửa mã nguồn]
Cuộc đời của Lý Chiêu Hoàng thông thường được nom nhận là thảm kịch Khi phát triển thành con cái rối chủ yếu trị khi còn quá nhỏ. Có một số trong những chủ kiến việc thông thường Lý Bát Đế (tức Đền Đô) chỉ thờ 8 vị vua mái ấm Lý là vì thế sụp đổ tội Lý Chiêu Hoàng làm mất đi mái ấm Lý, bên cạnh đó còn nhận định rằng người đương thời lên án và coi trách cứ nhiệm trọn vẹn tự Lý Chiêu Hoàng. Trước đôi mắt, địa thế căn cứ nhập cuốn sách chủ yếu sử số 1 của nước ta là Đại Việt sử ký toàn thư được biên soạn nhập thời Lê sơ, trần thế Lê phán xét việc triều Lý mất mặt trọn vẹn tự số trời nhưng mà ko cần là lỗi một cá thể kể từ Lý Chiêu Hoàng. Sử gia Ngô Sĩ Liên Khi bàn về sự này còn có nói:
“ |
Đến thời Huệ Tông, loại ô nhiễm và độc hại cho tới thiên hạ vẫn in sâu lắm, nhưng mà mái ấm Vua ko cần người xuất sắc giang trưởng thành và cứng cáp, bề tôi canh ty nước thì nhu nhược yếu đuối tầm thường, mong muốn trị loại độc vẫn thâm thúy thì thực hiện thế nào là được. Huống chi mái ấm Vua lại bị bệnh hiểm, trị ko ngoài, lại không tồn tại nam nhi nhằm nối nghiệp rộng lớn, thế là vấn đề nguy khốn vong vẫn sinh ra rồi. Tục truyền rằng Lý Thái Tổ Khi vừa mới được thiên hạ, xa cách giá chỉ về Cổ Pháp ngự đùa miếu ở mùi hương Phù Đổng, đem thần nhân đề thơ ở cột miếu rằng: "Nhất bất công đức thủy, Tuỳ duyên hoa trần thế. Quang quang đãng trùng chiếu chúc. Một hình họa nhật đăng san" (Có nghĩa: Một chén nước công đức của Phật, bám theo duyên sinh hoá ở trần thế. Sáng rực nhị phen đuốc rọi, mặt mày trời gác núi là không còn bóng). Sư miếu là Vạn Hạnh đem bài bác thơ ấy nhấc lên. Lý Thái Tổ coi xong xuôi rồi nói: "Việc của thần nhân thì ko thể hiểu được". Người đời truyền tụng, không một ai biết thơ ấy rằng thế nào là. Đến Khi mái ấm Lý mất mặt, mới mẻ cho tới bài bác thơ ấy là nghiệm. Vì kể từ đời Huệ Tông trở lên tới Thái Tổ là tám hoánh, nhưng mà Huệ Tông thương hiệu là "Sảm", tức là mặt mày trời gác núi, không còn bóng. Thế thì mái ấm Lý được nước là tự động trời, thoát nước cũng chính là tự động trời vậy.
|
” |
— Đại Việt sử ký toàn thư - "Chiêu Hoàng phiên bản kỷ" |
Bên cạnh cơ, về sự tái mét hít của Chiêu Hoàng nhưng mà người sáng tác là Trần Thái Tông, sách Toàn thư chê trách cứ nặng trĩu lời nói việc mái ấm Vua đem bà là bà xã cũ, hơn thế nữa còn là một Cựu vua, gả cho tới Lê Phụ Trần là lũ tôi. Ngô Sĩ Liên ghi chép gay gắt: "Vua tôi mái ấm Trần khinh thường đạo bà xã ck lại thấy ở trên đây phen nữa".
Sự việc sau tử vong của Lý Chiêu Hoàng nối tiếp được bốt thổi với thật nhiều truyền thuyết. Sách Việt sử tiêu xài án, một cuốn sử đời Lê trung hưng tự Ngô Thì Sĩ biên soạn vẫn đem chép lại thuyết dân gian tham rằng bà vẫn nhảy hồ nước tự động sát. Nguyên văn: "Bà Chiêu Thánh mất mặt. Bà đã trở nên giáng là Công chúa, rồi gả cho tới Phụ Trần, khi đó mất mặt vẫn 61 tuổi tác. Hiện ni ở tỉnh Bắc Giang, đem váy Minh Châu, thân của váy đem phiến đá vĩ đại, người tao giữ lại rằng bà Chiêu Thánh cắp hòn đá nhảy xuống váy nhưng mà bị tiêu diệt, bên trên bờ váy đem miếu Chiêu Hoàng. Đó là thổ dân điểm cơ bênh vực hồi mộ cho tới bà Chiêu Hoàng nhưng mà đề ra thuyết ấy! Bà Chiêu Hoàng nhất sinh rời khỏi là kẻ dâm, cuồng, lấy ck ko vừa phải lứa song, đâu còn tiết trinh như lời nói người tao truyền lại". Do thời đại vẫn trôi qua quýt, thời kỳ Lê trung hưng vẫn đem tầm nhìn hà khắc rộng lớn với chuyện về Lý Chiêu Hoàng, ở kề bên chê bai chúng ta Trần như cũ thì cuốn sách này cũng phê phán Lý Chiêu Hoàng rất rộng lớn trong công việc tái mét giá chỉ này. Ngoài đánh giá Chiêu Hoàng "nhất sinh là kẻ dâm cuồng" như bên trên, thì còn tồn tại phán xét khác:
“ |
Xưa Hầu Cảnh đem bà xã Thái tử gả cho tới tướng mạo Quách Nguyên Kiến, Kiến kể từ chối rằng: "Đâu đem Quý phi lại giáng thực hiện bà xã người thường", rồi ko chịu đựng nom mặt mày bà phi ấy. Phụ Trần nhận sự gả ấy, lại ko vì thế thương hiệu nghịch tặc tặc còn tồn tại lộc tâm. Tại nước Ngô đem người fake cỏ người tình nhừ cầu thân, người bà xã phẫn uất nhưng mà bị tiêu diệt, ko chịu đựng nhục; ni bà Chiêu Thánh vui vẻ mến sự gả cơ, lại ko được vì thế người thanh nữ thông thường dân còn tồn tại liêm sĩ. Ôi! Dâm phong trong phòng Trần tập luyện nhiễm vẫn quen; bà Thiên Cực là Thái hậu nhưng mà lấy người lũ tôi, bà Thuận Thiên là chị dâu nhưng mà lấy em ck, cho nên vì thế giờ đây bà Chiêu Thánh cũng chính là Hoàng hậu nhưng mà lấy người lũ tôi thực hiện ck, Phụ Trần là lũ tôi nhưng mà lấy bà Hậu thực hiện bà xã, u ấy con cái ấy, chị ấy em ấy, bà xã ấy ck ấy, vua ấy tôi ấy, thiệt ko vì thế núm thú.
|
” |
— Việt sử tiêu xài án - "Nhà Trần, Thái Tông Hoàng đế" |
Học fake Lê Thái Dũng nhập cuốn "Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió" đem ghi lại một tương truyền rằng trước lúc từ trần, bà Lý Chiêu Hoàng vẫn về thăm hỏi quê Cổ Pháp (Bắc Ninh) và từ trần bên trên cơ. Khi mất mặt, tóc bà vẫn đen sì nhánh, môi vẫn đỏ tía như son, má vẫn tươi tỉnh như hoa đào[14], cũng vì thế những vấn đề này nhưng mà nhập sách còn kể một fake thiết rằng Lý Chiêu Hoàng được gả cho tới Lê Phụ Trần là 1 trong những "thế thân", nhưng mà Lý Chiêu Hoàng thực tiễn vẫn còn đấy ở nhập cung, hoặc vẫn từ trần, hoặc vẫn xuống tóc, tuy vậy những điều bên trên nhưng mà Lê Thái Dũng biên chép đều chỉ mang ý nghĩa truyền mồm của dân gian tham, trọn vẹn ko sẽ là bệnh cứ. Sau Khi mất mặt, chủ yếu sử ko chép về điểm Lý Chiêu Hoàng được chôn cất, tuy vậy ko biết kể từ khi nào nhưng mà đem vấn đề rằng Lý Chiêu Hoàng được chôn cất ở bìa rừng Báng, phía tây Thọ Lăng Thiên Đức (nơi chôn cất của những vị Vua mái ấm Lý), vậy nên trần thế sau lập thông thường thờ gọi là Long Miếu (đền Rồng) - lúc này bên trên Đình Bảng, thị xã Từ Sơn, (tỉnh Bắc Ninh)[15]. Cũng bám theo Lê Thái Dũng, sở dĩ Lý Chiêu Hoàng ko được thờ cộng đồng bên trên thông thường Đô nhưng mà cần thờ riêng rẽ vì thế bà là kẻ bị coi là đem tội với dòng tộc Lý Khi nhằm mất mặt mái ấm Lý[14].
Nhà thơ Tản Đà đem bài bác thơ Vịnh Lý Chiêu Hoàng như sau:
- Quả núi Tiên Sơn đem lưu giữ công
- Mà em đem nước nhằm bám theo chồng
- Ấy ai láu lỉnh tài dan díu
- Những chuyện hoa tình đem biết không?
- Một gốc mận già[chú mến 12] thôi cũng phải
- Hai trăm năm lẻ thế là xong
- Hỏi thăm hỏi sư cụ miếu Chân Giáo
- Khách khứa mái ấm ai áo nón nhộn nhịp.
Ở Từ Sơn (Bắc Ninh) vẫn còn đấy câu ca dao thác lời nói Chiêu Hoàng trách cứ Trần Cảnh về sự này:
- Trách người quân tử bạc tình
- Chơi hoa rồi lại bẻ cành cung cấp rao![16]
Hậu duệ[sửa | sửa mã nguồn]
- Với Trần Thái Tông Trần Cảnh (có ngờ vực vấn):
- Hoàng hoàng thái tử Trần Trịnh (陳鄭), ko ghi rõ ràng là Chiêu Hoàng sinh rời khỏi ở ngẫu nhiên sách sử nào là. Trong sách Toàn thư, Thái tử Trịnh ko được ghi năm sinh nhưng mà chỉ ghi hôm ấy mất mặt, Ngô Sĩ Liên bèn cho rằng "vừa sinh rời khỏi vẫn mất", chứ trọn vẹn ko chắc chắn là Thái tử là vừa phải sinh vẫn mất mặt, càng ko nói đến việc Thái tử tự Chiêu Hoàng sinh ra[17].
- Với Báo Văn hầu Thiếu sư Lê Phụ Trần:
- Lê Tông (黎琮)[18], nam nhi độc nhất, được ban tước đoạt Thượng vị hầu. Có suy luận đó là Báo Nghĩa vương vãi Trần Bình Trọng.
- Ứng Thụy công chúa, thương hiệu Khuê (珪)[18], đàn bà độc nhất. Không rõ ràng hành trạng. Tiểu thuyết của Lê Thái Dũng gọi là "Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió" đem vấn đề ghi nhập "Niên biểu Lý Chiêu Hoàng" rằng công chúa lấy Trạng nguyên vẹn Trần Cố, quê quán xã Phạm Triền, thị trấn Thanh Miện, phủ Hạ Hồng, lộ Hải Đông (nay là thôn Phạm Lý, xã Ngô Quyền, thị trấn Thanh Miện, Hải Dương), đỗ Kinh trạng nguyên vẹn khoa Bính Dần. Hiện ko rõ ràng Lê Thái Dũng lấy vấn đề này ở đâu.
Quan hệ với Trần Bình Trọng[sửa | sửa mã nguồn]
Không đem bất kì biên chép lịch sử vẻ vang nào là thân thuộc Lý Chiêu Hoàng với Trần Bình Trọng đem mối quan hệ ruột rà gì hay là không.
Sách Toàn thư chỉ nói: "Vương (tức Báo Nghĩa vương vãi Trần Bình Trọng) là loại dõi Lê Đại Hành", và PGS. Tiến sĩ Trần chống Chí nhập cuốn "Bối cảnh tấp tểnh đô Thăng Long và sự nghiệp của Lê Hoàn" vẫn nhờ vào "Lê triều miệu duệ" và "Cổ Mai bi ký" nhằm giả thiết Trần Bình Trọng là con cái của Lê Phụ Trần, và Trần chống Chí nhấn mạnh vấn đề "nếu Phụ Trần chỉ lấy 1 mình Chiêu Thánh Công chúa" thì Trần Bình Trọng rất có thể là con cái của Lê Phụ Trần với Lý Chiêu Hoàng[19]. Nếu thực sự vì vậy, thì Lý Chiêu Hoàng là nước ngoài tổ kiểu mẫu nhiều đời của Trần Minh Tông Trần Mạnh - con cháu 4 đời của Trần Thái Tông, vì thế u của Minh Tông là Chiêu Từ Hoàng thái hậu - đàn bà của Trần Bình Trọng.
Xem thêm: lê minh phương là ai
Trong văn hoá đại chúng[sửa | sửa mã nguồn]
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Trung Sơn (ngày 17 mon một năm 2016). “Chuyện không nhiều biết về nữ vương độc nhất ở Việt Nam”. VnExpress.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 4, Huệ Tông Hoàng đế": Đinh Sửu, [Kiến Gia] năm loại 7 [1217], (Tống Gia Định năm loại 10). Mùa xuân, mon 3, vua từ từ trừng trị điên, đem Khi tự động xưng là Thiên tướng mạo giáng, tay núm giáo và mộc, cắm cờ nhỏ nhập búi tóc, đùa múa kể từ sớm cho tới chiều ko nghỉ ngơi, Khi thôi đùa nghịch tặc thì sụp đổ các giọt mồ hôi, nóng hổi khát nước, húp rượu ngủ li so bì cho tới ngày sau mới mẻ tỉnh. Chính sự ko quyết đoán, phó thác cả cho tới Trần Tự Khánh. Quyền rộng lớn nội địa từ từ về phần mình kẻ không giống.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ Quyển 4, Huệ Tông Hoàng đế": Mùa nhộn nhịp, mon 12, sách phong [Thuận Trinh] phu nhân thực hiện Hoàng hậu, phong Tự Khánh thực hiện Thái uý phụ chủ yếu, cho tới anh trai Tự Khánh là Trần Thừa (tức Thượng hoàng mái ấm Trần) thực hiện Nội thị Phán thủ...
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 4, Huệ Tông Hoàng đế": Nhâm Ngọ, [Kiến Gia] năm loại 12 [1222], (Tống Gia Định năm loại 15). Mùa xuân, mon 2, phân chia nội địa thực hiện 24 lộ, lộ phân chia cho tới công chúa ở, lấy những hoành nô nằm trong lệ và quân nhân phiên bản lộ, phân chia nhau thực hiện giáp.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 4, Huệ Tông Hoàng đế": Mùa nhộn nhịp, mon 10, xuống chiếu lập công chúa Chiêu Thánh thực hiện Hoàng hoàng thái tử nhằm truyền ngôi cho tới. Vua xuống tóc ở miếu Chân Giáo nhập đại nội. Chiêu Thánh đăng quang, thay đổi niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo năm loại 1, tôn hiệu là Chiêu Hoàng.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 4, Chiêu Hoàng": Ất Dậu, Thiên Chương Hữu Đạo năm thứ hai [1125], (Từ mon 12 về sau là niên hiệu Trần Thái Tông Kiến Trung năm loại 1; Tống Lý Tông Hú, Báo Khánh loại 1). mùa ông, mon 10, xuống chiếu tuyển chọn con trẻ của quan liêu viên nhập ngoài sung nhập những sắc dịch nhập nội, như lục hỏa Thị cung nước ngoài, Chi hậu, Nội nhân Thị nội, ngày tối thay cho phiên nhau chầu hầu.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 3, Nhân Tông Hoàng đế": Mùa hạ, mon 6, Thái úy Lý Thường Kiệt bị tiêu diệt... Thường Kiệt người phường Thái Hòa, trở thành Thăng Long, nối đời thực hiện quan liêu, nhiều mưu cơ lược, tài năng thực hiện tướng mạo. Khi còn không nhiều tuổi tác, vì thế vẻ mặt mày tươi tỉnh đẹp mắt được sung thực hiện Hoàng môn chi hậu bám theo hầu Thái Tông, thăng dần dần cho tới chức Nội thị sảnh đô tri.
- ^ “Nhà Lý (21/11/1009-10[20]/1/1226)- Xây dựng và bảo đảm an toàn khu đất nước”.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thái Tông Hoàng đế": Đinh Dậu, [Thiên Ứng Chính Bình] năm loại 6 [1237], (Tống Gia Hy năm loại 1)... Lập công chúa Thuận Thiên chúng ta Lý, là bà xã của Hoài vương vãi Liễu, anh vua, thực hiện Thuận Thiên nương nương, giáng Chiêu Thánh làm mướn chúa. Bấy giờ Chiêu Thánh không tồn tại con cái nhưng mà Thuận Thiên vẫn khái niệm Quốc Khang được 3 mon. Trần Thủ Độ và Thiên Cực công chúa bàn kính với vua là nên mạo nhận lấy nhằm thực hiện chổ dựa về sau, cho nên vì thế đem mệnh lệnh ấy.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thái Tông Hoàng đế": Lấy khu đất Yên Phụ, Yên Dưỡng, Yên Sinh, Yên Hưng, Yên Bang cho tới Liễu thực hiện ấp thang mộc. Nhân khu đất được phong, nhưng mà Liễu mang tên hiệu là Yên Sinh vương vãi (hay An Sinh vương). Binh bộ đội [theo Liễu] nổi loạn ở sông Cái đều bị giết thịt.
- ^ Lê Thái Dũng (2011), Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió, tr. 34-35.
- ^ Lê Tắc, quyển 15: Lê Tần, người Ái Châu, tính hoà kính, học tập rộng lớn, Thái vương vãi (tức Trần Thái Tông) dùng để Hàn trưởng (翰長). Mùa nhộn nhịp năm Đinh Tỵ, bám theo Vương chống Ngột Lương Hợp Thai, binh bại, nằm trong Vương giong ngựa chạy cho tới Phạm Gia Báo, gặp gỡ đem Phạm Cụ Chích đem binh cho tới cứu vớt, quan liêu binh (quân Nguyên) giết thịt Cụ Chích, Thái vương vãi chạy ngoài cho tới bến Lãnh Mỹ mới mẻ lên thuyền, kỵ binh xua bám theo kịp, nhắm Thái vương vãi loạn xị, Tần lấy ván thuyền phủ cho tới Vương chạy ngoài. Thái vương vãi lưu giữ công, phong Tần thực hiện Báo Văn hầu, Nhập nội Phán thủ.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thái Tông Hoàng đế"
- ^ a b Lê Thái Dũng, sách vẫn dẫn, tr. 69.
- ^ “Vụ đập nhừ nhằm xây mới mẻ thông thường thờ Lý Chiêu Hoàng”. báo Thanh Niên. ngày 12 tháng tư năm 2009.
- ^ Tuyển tập luyện Nguyễn Tường Phượng, tr. 585.
- ^ Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thái Tông Hoàng đế": Quý Tỵ, Thiên Ứng Chính Bình năm thứ hai [1233]; Hoàng hoàng thái tử Trịnh mất mặt. (Xét luật lệ chép sử: Hoàng hoàng thái tử sinh, vớ cần chép rõ ràng ngày, mon, năm sinh; Khi mất mặt cũng như vậy. Đây chỉ chép Khi mất mặt, có lẽ rằng là vừa phải mới mẻ sinh vẫn bị tiêu diệt ngay lập tức, nên ko chép tháng ngày sinh).
- ^ a b Ngô Sĩ Liên (1697), "Bản kỷ・Quyển 5, Thánh Tông Hoàng đế", chữ Hán: 昭聖下嫁輔陳二十餘年,生男上位侯琮、女應瑞公主珪。
- ^ Trần chống Chí (2005), phần "Bàn tăng về việc nghiệp cứu vớt nước và hậu duệ của Lê Hoàn" nhập cuốn Bối cảnh tấp tểnh đô Thăng Long và sự nghiệp của Lê Hoàn, Nhà Xuất phiên bản TP. hà Nội.
Nguồn tham lam khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- Ngô Sĩ Liên (1697). Đại Việt sử ký toàn thư.
- Khuyết danh (1377). Đại Việt sử lược.
- Lê Tắc. An Nam chí lược.
- Lê Thái Dũng (2008). Giở trang sử Việt. NXB Đại học tập Quốc gia TP. hà Nội.
- Lê Thái Dũng (2011). Lý Chiêu Hoàng - Một đời sóng gió. NXB Văn học tập.
- Trần chống Chi (2005), Bối cảnh tấp tểnh đô Thăng Long và sự nghiệp của Lê Hoàn, NXB TP. hà Nội.
- Nguyễn Tường Phượng (1996), Tuyển tập luyện Nguyễn Tường Phượng, NXB Văn học tập.
Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Lý Chiêu Hoàng là vị "Nữ hoàng" độc nhất tuy nhiên ko cần là "vị vua phái nữ giới" độc nhất, vì thế trước cơ Trưng Trắc vẫn lên thực hiện Nữ vương vãi.
Việc này rất có thể phân tích và lý giải như sau: "Nữ vương" và "Nữ hoàng" đều tức là vị quân công ty đem nam nữ phái nữ, tuy nhiên vua là tước đoạt hiệu song lập và thông thường sẽ là to hơn tước đoạt Vương. Trưng vương vãi là "Nữ vương", còn Chiêu Hoàng là "Nữ hoàng", cả nhị bà đều là kẻ độc nhất đem tước đoạt hiệu của tớ, tuy nhiên cả nhị bà đều là Nữ quân công ty của lịch sử vẻ vang nước ta. - ^ Các quan liêu Nội thị tương tự Thị vệ của triều Nguyễn, đều ko cần là kẻ bị thiến (hoạn quan). Lúc này cơ chế cung đình vẫn ko quá nóng bức về tính chất "bất khả xâm phạm" của phái mạnh đáp ứng nhập cung.
- ^ Có chủ kiến vì thế Chiêu Thánh là phái nữ nên thời điểm này xứng đáng lẽ cần gọi là "Hoàng thái nữ", tuy nhiên trong sách Toàn thư đúng chuẩn ghi thương hiệu là "Hoàng thái tử". Nguyên tự có lẽ rằng chữ "Tử" (子) vốn liếng dĩ nhập thời xưa cũng chỉ cả nam nhi láo nháo đàn bà. Ví dụ ấy đem Công tử Khuynh, rồi nhập Luận ngữ đem đoạn: "Khổng Tử dĩ kì huynh chi tử thê chi" (孔子以其兄之子妻之), nghĩa "Khổng Tử lấy con gái của anh ý mình gả cho tới [ông Nam Dung]).
- ^ Nguyên văn phiên bản chữ Hán: 冬十月,詔昭聖公主爲皇太子以傳位,帝出家,居大内真教禪寺。昭聖即位,改元天彰有道元年,尊號曰昭皇。
- ^ Nguyên văn phiên bản chữ Hán: 冬十月,詔選内外官員子弟充内色役,六火侍宫外,祗侯、内人侍内,日夜番上侍從。
Chức "Lục hỏa Thị cung ngoại" có lẽ rằng là 6 team (hỏa) trực bên phía ngoài cung, còn "Chỉ hầu" hoặc "Chi hậu", nằm trong "Nội nhân Thị nội", đều là những chức hầu thân mật và gần gũi Thiên tử, trực thuộc khối hệ thống Nội thị sảnh (内侍廳). Hệ thống này tế bào phỏng theo phong cách Hán-Đường, người sử dụng cả thái giám (người bị thiến) láo nháo sĩ nhân thông thường, xuất hiện nay khoảng tầm đầu triều Lý[7]. Do những chức này đáp ứng đem ca riêng rẽ nhập tẩm năng lượng điện cá thể trong phòng Vua, nhưng mà hậu phi lại ở điểm không giống, nên nên đời xưa ko cần thiết người phụ trách là thái giám. - ^ Đều là những chức quan liêu phụ trách việc hầu cận vua, trực nằm trong Nội thị sảnh.
- ^ Lưu ý cho những người tra cứu vớt, sách "Đại Việt sử lược" phiên bản gốc đã trở nên đem thanh lịch Trung Quốc cùng với nhiều cỗ sử liệu không giống sau quá trình Minh nằm trong vào thời điểm cuối đời Trần. Tư liệu được tìm hiểu thêm lúc này thực ra bắt nguồn từ sách "Việt sử lược" được những học tập fake Trung Quốc thuế tập luyện lại rồi biên soạn nhập pho đại bách khoa Khâm tấp tểnh tứ khố toàn thư bên dưới triều đại mái ấm Thanh. Vì vậy nhưng mà sách này vẫn giáng tước đoạt vị hoàng tộc của toàn bộ triều đại nước ta được biên lại xuống tước đoạt Vương.
- ^ Cuốn sách Sử lược này được ghi nhập đời Trần, vậy nên, ko thể ghi húy của Trần Thái Tông, chỉ rất có thể ghi tách trở thành ["Mỗ"].
- ^ Bản chữ Hán: 王以女主而幼為憂,召馮佐周謀曰:"朕以不德,獲戻於天,絶無繼嗣,傳位於女。以一隂而御羣陽,衆所不與,必致悔亡。以吾觀之,莫若逺法唐堯,近體仁祖,擇其賢者而授之。今所見太尉仲子某,年雖冲幼,相貌非常,必能濟世安民。欲以為子,而主神器。仍以昭王配之。卿等為朕言於太尉。"太祖亦未之信。左輔阮正吏謂太祖曰:"阮氏之有國也,賢君六七作,其餘德遺澤,入人也深。一旦遽以異姓為嗣,意其試之以觀我何如耳。茍因而受之,天下必謂太尉實有篡逆之志。"太祖欲從之,上品奉御陳守度曰:"左輔之言非也。假如上王有子,反欲遜於二郎,揆之於義,則不可奉詔。今以無嗣,欲擇賢而付之,此乃上王逺法堯舜之真讓,又何疑哉?况天位不可久曠,而上王遜避之意已决,别選他姓為嗣,雖欲不臣事之,其可得乎?且上王以二郎為嗣,乃天意也。天與不取,反受其咎。願太尉熟思之。"冬十二月,命内侍判首馮佐周、内行遣左司郎中陳智宏,將内外文武臣僚,領龍舟,備法駕,赴星罡府,迎我太宗。以是年十二月初一日受禪,即位於天安殿,尊順貞皇后為太后,降昭王為昭聖王后,改元建中。太上王與其母譚太后出居扶列寺,號惠光禪師。以建中二年八月丙戌,薨於善教寺,廟號惠宗,在位十五年有竒。改元者一,曰建嘉,凡十五年。壽三十三,殯於安華府寳光寺。
- ^ Ý rằng Chu Thế Tông Sài Vinh, ông vốn liếng là loài người anh của Sài thị - bà xã Chu Thái Tổ đời Ngũ đại Thập quốc. Về sau Sài Vinh được sản xuất con cái nuôi của Chu Thái Tổ, nối mái ấm Chu.
- ^ Học fake Trần chống Chi địa thế căn cứ nhập "Cổ Mai bi ký" và "Lê triều miêu duệ" nhận định rằng Lê Tần là con cái của danh tướng mạo Lê Khâm - người dân có công canh ty Trần Thái Tổ Trần Thừa tiến công dẹp Hoài Đạo vương vãi Nguyễn Nộn. tin tức này vẫn đơn giản nhờ vào bia ký nằm trong phả hệ được biên soạn nhập đời sau, trong những lúc những sách đương thời ngoài kể Lê Tần là kẻ Ái Châu rời khỏi thì cũng ko rằng gì tăng.
- ^ Mận là chữ "Lý" (李), ám chỉ mái ấm Lý vẫn suy.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Nhà Lý
- Nhà Trần
- Trần Thái Tông
- Trần Thủ Độ
- Lý Huệ Tông
- Hoàng hậu Thuận Thiên
- Lê Phụ Trần
- Linh Từ Quốc Mẫu
- Trần Liễu
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
- Vụ đập nhừ nhằm xây mới mẻ thông thường thờ Lý Chiêu Hoàng bên trên báo Thanh Niên, rời khỏi ngày 12 tháng tư năm 2009.
Bình luận