Tôn Trung Sơn

Bách khoa toàn thư há Wikipedia

Tôn Trung Sơn 孫中山
Tôn Dật Tiên nhập trong năm 1910s

Đại Tổng thống Lâm thời Trung Hoa Dân Quốc
Nhiệm kỳ 1 mon một năm 1912 – 10 mon 3 năm 1912 (69 ngày)
Tiền nhiệm	Phổ Nghi (Hoàng đế Trung Hoa)
Kế nhiệm	Viên Thế Khải (Tổng thống đầu tiên)
Chủ tịch Trung Quốc Quốc Dân Đảng
Nhiệm kỳ 10 mon 10 năm 1919 – 2 mon 3 năm 1925 (5 năm, 143 ngày)
Tiền nhiệm	Không
Kế nhiệm	Trương Nhân Kiệt
Thông tin cẩn cá nhân
Sinh	12 mon 11, 1866 làng Thuý Hanh, trấn Hương Sơn, phủ Quảng Châu Trung Quốc, tỉnh Quảng Đông, Đại Thanh
Mất	12 mon 3, 1925 (58 tuổi) Bắc Kinh, Trung Hoa Dân Quốc
Quốc tịch	Trung Quốc
Đảng chủ yếu trị	Quốc Dân Đảng (KMT)
Phối ngẫu	Lư Mộ Trinh (1885-1915) Tống Khánh Linh (1915-1925)
Alma mater	Trường ĐH Tây Y Hồng Kông cho tất cả những người Hoa (香港華人西醫書院, Hương Cảng Hoa nhân Tây nó thư viện)
Nghề nghiệp	Thầy dung dịch, Nhà chủ yếu trị, Nhà cách mệnh, Nhà văn

Tôn Trung Sơn (chữ Hán: 孫中山; 12 mon 11 năm 1866 – 12 mon 3 năm 1925^[1]^[2]), nguyên vẹn danh là Tôn Văn (孫文), tự động Tải Chi (載之), hiệu Nhật Tân (日新), Dật Tiên (逸仙) là một trong những chủ yếu khách hàng, triết nhân chủ yếu trị và chưng sĩ người Trung Quốc, người vào vai trò cần thiết nhập cuộc Cách mạng Tân Hợi năm 1911 lật sụp đổ triều đại căn nhà Thanh của những người Mãn Châu và khai sinh đi ra Trung Hoa Dân Quốc.

Ông được tôn xưng là Quốc phụ bên trên Trung Hoa Dân Quốc và được xem như là người tiền phong của cơ hội mạng (Cách mạng tiên hành giả) bên trên Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Vợ của ông là Tống Khánh Linh, cũng là một trong những hero cách mệnh phổ biến. Ông cũng phổ biến nhờ việc khuyến nghị và cách tân và phát triển căn nhà nghĩa Tam Dân.

Cuộc đời[sửa | sửa mã nguồn]

Học vấn[sửa | sửa mã nguồn]

Ông sinh ngày 12 mon 11 năm 1866^[2] ở tỉnh Quảng Đông^[2] nhập một mái ấm gia đình dân cày khá fake. Năm 13 tuổi hạc, ông cho tới học tập ở Honolulu bên trên tè bang Hawaii vì thế với người anh kinh doanh ở trên đây, ở trên đây ông học tập những ngôi trường tè học tập và trung học tập nên chịu đựng tác động rất rộng lớn của phương Tây. Năm 1883, ông về bên nước, và năm 1886 ông học tập Trường Đại học tập Y khoa Hương Cảng và trở nên chưng sĩ năm 1892.^[1]^[3] Ông là một trong những nhập 2 người được chất lượng tốt nghiệp nhập lớp 12 người.^[4]^[5]^[6] Tuy nhiên tiếp sau đó thấy tình cảnh nước nhà bị những đế quốc phân chia xé, ông quăng quật nghề nghiệp nó bám theo con phố chủ yếu trị.

Theo Kitô giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Thời trung học tập, ông học tập bên trên Trường ʻIolani được giáo dục vì chưng những người dân Anh bám theo Anh giáo. Tuy ngôi trường này sẽ không nên học viên nên bám theo đạo tuy nhiên yên cầu học viên dự lễ tận nơi nguyện nhập căn nhà nhật. Tại ngôi trường, ông lần thứ nhất xúc tiếp với Kitô giáo và bị tuyệt vời đậm đà. Theo Schriffin, Kitô giáo vẫn với tác động rộng lớn cho tới toàn cỗ cuộc sống chủ yếu trị nhập sau này của Tôn Dật Tiên.^[7] Sau này ông được cọ tội bên trên Hồng Kông vì chưng một căn nhà tuyên giáo Hoa Kỳ và trở nên một tín hữu Tự trị giáo đoàn (Congregational church, Công lý hội).^[8]^[9] Ông tham gia Nhà thờ Đạo Tế (道濟會堂, được gây dựng vì chưng Hội Truyền giáo London nhập năm 1888)^[10] nhập lúc học Y khoa ở Hồng Kông. Việc ông bám theo đạo Ki-tô contact cho tới những hoàn hảo cách mệnh và nỗ lực nâng cấp nước nhà.^[9] Tuy nhiên việc ông với thiệt sự tin cẩn bám theo đạo Ki-tô hay là không vẫn còn đó giành giật cãi.

Lập gia đình[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm: vợ mạc văn khoa là ai

Tôn Trung Sơn thực hiện đám hỏi với Tống Khánh Linh, người phu nhân loại nhị, sau đây cũng thực hiện Chủ tịch danh dự nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Em của bà, bà Tống Mỹ Linh, cưới Tưởng Giới Thạch, và vì vậy 2 căn nhà lãnh tụ trở nên bạn bè cột chèo. Cha của nhị bà là một trong những mục sư Giám lý, lần thật nhiều chi phí trong những hoạt động và sinh hoạt ngân hàng, tuy vậy là bạn tri kỷ của Tôn, những vẫn nổi xung lúc nghe đến Tôn tuyên thân phụ dự trù cưới Khánh Linh, chính vì Tôn là một trong những người dân có đạo và vẫn với phu nhân với thân phụ con cái. Ông nghĩ rằng Tôn đã từng đi ngược lại với đạo lý mà người ta nằm trong share.

Con trai ông (với người phu nhân đầu Lô Mộ Trinh hoặc Lư Mộ Trinh (盧慕貞) là Tôn Khoa (孫科; bính âm: Sūn Kē) sau đây thực hiện Thủ tướng tá Trung Hoa Dân Quốc.

Ngoài nhị phu nhân bên trên, bám theo Trung Quốc sử thoại, ông còn mối quan hệ ràng buộc với "bà Nam Dương" Trần Túy Phần, sau thay tên là Trần Tứ.^[11]

Sự nghiệp chủ yếu trị[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1894, Tôn Trung Sơn thanh lịch tè bang Hawaii bên trên Hoa Kỳ hội tụ Hoa kiều nằm trong chí phía xây dựng Hưng Trung hội với tôn chỉ tấn công sụp đổ phong con kiến Mãn Thanh, phục sinh Trung Hoa. Ông bị người anh fake về Trung Quốc vì thế kinh hãi ông bám theo Kitô giáo tuy nhiên ông vẫn quay về Hawaii tối thiểu nhị phiên nhập 1900 và 1901.^[12] Năm 1905, Tôn Trung Sơn thống nhất Hưng Trung hội với một trong những tổ chức triển khai nội địa lập trở nên Trung Quốc Đồng minh hội bởi ông thực hiện Tổng lý. Trên tờ Dân báo, ban ngành ngôn luận của hội, ông vẫn công thân phụ căn nhà nghĩa Tam Dân: "Dân tộc song lập, dân quyền tự tại, số lượng dân sinh hạnh phúc". Từ 1905 cho tới năm 1911 Trung Quốc Đồng minh hội tổ chức triển khai nhiều cuộc binh phát triển thành ở những tỉnh miền Nam tuy nhiên ko thành công xuất sắc. Ngày 10 mon 10 năm 1911, Đồng minh hội chuyển động được quân sĩ ở Vũ Xương (Hồ Bắc) nổi dậy khởi nghĩa và giành được thắng lợi mở màn cho tới Cách mạng Tân Hợi. Phong trào này nhanh gọn nở rộ ở nhiều tỉnh không giống. Ngày 29 mon 12 năm 1911, Tôn Trung Sơn về nước, được đại hội đại biểu những tỉnh họp ở Nam Kinh đề cử thực hiện Đại Tổng thống tạm thời.

Ngày 1 mon một năm 1912, ông tuyên thệ nhậm chức Đại Tổng thống Lâm thời Trung Hoa Dân Quốc bên trên Nam Kinh. Nhưng một mon sau, ông nhượng bộ chức này cho tới Viên Thế Khải với ĐK Viên Thế Khải bắt vua căn nhà Thanh thoái vị nhằm xây dựng cơ chế nằm trong hòa tuy nhiên Viên Thế Khải vẫn phản bội, đàn áp lực nặng nề lượng dân căn nhà nằm trong hòa.

Ảnh hưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn Trung Sơn là hero lạ mắt nhập số những căn nhà chỉ huy Trung Quốc thế kỷ XX, với khét tiếng rộng lớn bên trên cả Trung Quốc đại lục và Đài Loan. Là người khai sinh nên Trung Hoa Dân Quốc, bên trên Đài Loan ông được tôn xưng là Quốc phụ. Tại đại lục, ông được xem như là Cách mạng tiên hành giả ("người tiền phong của cơ hội mạng") và thương hiệu của ông thậm chí còn còn được kể cho tới nhập tiếng tựa Hiến pháp Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn với tác động thâm thúy cho tới trào lưu đấu giành giật giành song lập ở nước ta.^[13] Theo giới sử học tập nước ta, Tôn Trung Sơn với quan hệ thâm thúy rộng lớn với xã hội người Hoa bên trên Chợ Lớn, TP.Sài Gòn và Hà Thành. Lần đầu ông cho tới nước ta là bên trên TP.Sài Gòn nhập năm 1900 và kéo dài thêm hơn nữa 2 tuần. Ông cho tới Hà Thành phiên nguồn vào mon 12 năm 1902. Từ khoảng tầm mon 3 năm 1907, ông hoạt động và sinh hoạt ở nước ta rộng lớn 1 năm.^[13] Tại Hà Thành, ông ngụ ở Hội quán Quảng Đông, số 22 phố Hàng Buồm.^[14] Theo căn nhà sử học tập Chương Thâu, cựu Trưởng chống Lịch sử Cận đại nằm trong Viện Sử học tập nước ta, hàng loạt những mới những căn nhà Cách mạng nước ta, kể từ Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh cho đến Sài Gòn đều chịu đựng tác động thâm thúy rộng lớn của tư tưởng Tam Dân Chủ nghĩa của Cách mạng Tân Hợi.^[15] Ngay cả tiếp sau đó, Việt Minh (Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội) cũng khá được tổ chức triển khai bám theo mặc định của Trung Quốc Đồng minh Hội bởi Bác sĩ Tôn Dật Tiên gây dựng bên trên Trung Quốc năm 1905. Tiêu ngữ của nước ta Dân căn nhà Cộng hòa Độc lập - Tự bởi - Hạnh phúc được Sài Gòn lấy kể từ căn nhà nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn vẫn được non sông nước ta người sử dụng cho tới ni.^[13]

Tôn Trung Sơn được tôn trọng nhập đạo Cao Đài như là một trong những nhập Tam Thánh ký Thiên Nhân Hòa ước phiên loại thân phụ. Ngay chủ yếu năng lượng điện của Thánh thất Cao Đài ở Tây Ninh hiện nay còn treo hình ảnh Tam Thánh tại vị trí quý phái nhất. Tại Quận 7, Thành phố Sài Gòn với cùng một con phố có tên Tôn Dật Tiên.

Xem thêm: lao công của dior là ai

Tên[sửa | sửa mã nguồn]

Phả danh (theo gia phả): Tôn Đức Minh (孫德明)
Ấu danh, tè danh (sơ sinh): Tôn Đế Tượng (孫帝象)
Nguyên danh, đại danh (phổ phát triển thành đương thời): Tôn Văn (孫文)
Biểu tự động (tên chữ): Tải Chi (載之)
Giáo danh (tên thánh): Nhật Tân (日新)
Tên phương Tây: Tôn Dật Tiên (孫逸仙 Sun Yat-sen)
Tên Nhật Bản: Trung Sơn Tiều (中山樵 Nakayama Shō)
Tên phổ biến: Tôn Trung Sơn (孫中山)
Danh hiệu: Quốc phụ (國父)

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ ^a ^b Singtao daily. Saturday edition. ngày 23 mon 10 năm 2010. 特別策劃 section A18. Sun Yat-sen Xinhai revolution 100th anniversary edition 民國之父.
^ ^a ^b ^c “Chronology of Dr. Sun Yat-sen”. National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall. Bản gốc tàng trữ ngày 23 mon 8 năm 2013. Truy cập ngày 15 mon 3 năm 2013.
^ 游梓翔. [2006] (2006). 領袖的聲音: 兩岸領導人政治語藝批評, 1906–2006. 五南圖書出版股份有限公司 publishing. ISBN 957-11-4268-9, ISBN 978-957-11-4268-5. p 82.
^ HK university. [2002] (2002). Growing with Hong Kong: the University and its graduates: the first 90 years. ISBN 962-209-613-1, ISBN 978-962-209-613-4.
^ Singtao daily. ngày 28 mon hai năm 2011. 特別策劃 section A10. Sun Yat-sen Xinhai revolution 100th anniversary edition.
^ South Trung Quốc morning post. Birth of Sun heralds dawn of revolutionary era for Trung Quốc. ngày 11 mon 11 năm 1999.
^ “Sun Yat-sen and Christianity”. Bản gốc tàng trữ ngày 3 mon 5 năm 2019. Truy cập ngày 2 mon một năm 2014.
^ Bergère: 26
^ ^a ^b Soong, (1997) p. 151-178
^ 中西區區議會 [Central & Western District Council&#93 (2006), “孫中山先生史蹟徑 [Dr Sun Yat-sen Historical Trail&#93” (PDF), Dr. Sun Yat-sen Museum (bằng giờ đồng hồ Trung và Anh), Hong Kong, China: Dr. Sun Yat-sen Museum, tr. 30, Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 24 mon hai năm 2012, truy vấn ngày 15 mon 9 năm 2012 Quản lý CS1: nhiều tên: list người sáng tác (liên kết)
^ "Bà Nam Dương" của Tôn Trung Sơn
^ Brannon, John (ngày 16 mon 8 năm 2007). “Chinatown park, statue honor Sun Yat-sen”. Honolulu Star-Bulletin. Truy cập ngày 17 mon 8 năm 2007. During a 1900 visit, Sun told The Publisher […] He said in a 1901 interview here that "This is my Hawai'i.
^ ^a ^b ^c Quốc Phương (7 mon 10 năm 2011). “Tam Dân căn nhà nghĩa vẫn còn đó thời sự với VN”. BBC giờ đồng hồ Việt.
^ Tin hình họa bên trên Đài truyền hình BBC giờ đồng hồ Việt, ngày 7/10/2011.
^ Nhìn lại 100 năm cuộc Cách mạng Tân Hợi, BBC giờ đồng hồ Việt ngày 17/09/2011

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons đạt thêm hình hình họa và phương tiện đi lại truyền đạt về Tôn Trung Sơn.

Tôn Trung Sơn bên trên Từ điển bách khoa Việt Nam
Sun Yat-sen (Chinese leader) bên trên Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
ROC Government Biography (tiếng Anh) (tiếng Trung)
Sun Yat-sen in Hong Kong University of Hong Kong Libraries, Digital Initiatives
Contemporary views of Sun among overseas Chinese
Yokohama Overseas Chinese School established by Dr. Sun Yat-sen
National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall Official Website (tiếng Anh) (tiếng Trung)
Dr. Sun Yat Sen Middle School 131, Thành Phố New York City
Dr. Sun Yat Sen Museum, Penang, Malaysia
Homer Lea Research Center
Was Yung Wing Dr. Sun's supporter? Lưu trữ 2011-07-12 bên trên Wayback Machine The Red Dragon scheme reveals the truth!
Miyazaki Toten Lưu trữ 2011-10-05 bên trên Wayback Machine He devoted his life and energy đồ sộ the Chinese people.
MY GRANDFATHER, DR. SUN YAT-SEN – By Lily Sui-fong Sun
浓浓乡情系中原—访孙中山先生孙女孙穗芳博士 – 我的祖父是客家人. chinanews.com.cn. ngày 4 mon 12 năm 2003.
Dr. Sun Yat-Sen Foundation of Hawaii A virtual library on Dr. Sun in Hawaii including sources for six visits
Who is Homer Lea? Lưu trữ 2011-03-03 bên trên Wayback Machine Sun's best friend. He trained Chinese soldiers and prepared the frame work for the 1911 Chinese Revolution.
Các kiệt tác của Tôn Trung Sơn bên trên Dự án Gutenberg
Các kiệt tác của hoặc nói tới Tôn Trung Sơn bên trên Internet Archive

Đọc thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn Trung Sơn (1995). Chủ nghĩa Tam Dân. Nguyễn Như Diệm; Nguyễn Tu Tri biên dịch.Quản lý CS1: nhiều tên: list dịch fake (liên kết) Nhà trừng trị hành: Viện tin tức Khoa học tập Xã hội, bên dưới sự hỗ trợ của Văn chống Kinh tế và Văn hóa Đài Bắc bên trên Hà Thành.